2045eko gizakien larruan

Kartoizko xafla batek estaltzen du aretoko atea. Hori zeharkatu, eta pasabide bat dator hurrena, plastiko zeharrargiek mugatutako igarobide estu bat, non bat-batean argia nabarmenki apaltzen den. Hornidurak oraindik eraikitzeko dagoen gune baten antza ematen dio tokiari, edo, irudimena erabiltzekotan, badu larrialdi eremu baten tankera ere, ikus-entzunezkoetan sarri agertzen diren agertokien traza.

Hain zuzen, biak ala biak uztartzen ditu 2045eko apirila: mugaz gaindiko kanpamentua instalazioak: egoera klimatikoak okerrera egin du, eta estualdi ekologiko batean girotuta dago erakusketa. Halaber, nomada batzuen kanpalekua irudikatzen du; hortaz, badu, osatu gabeko eremuaren eitea ez ezik, osatzera helduko ez denarena ere. Leioako (Bizkaia) EHUko Arte Ederren Fakultateko I. eraikineko erakusketa aretoan bisitatu ahal izango da, ostiralera bitarte.

Fakultateko Espekulazio Taldeak eta Tipi enpresak elkarlanean garatu dute proiektua, eta, funtsean, aurreikuspen ariketa bat da: hemendik hogei urtera munduan biziko den egoeraren inguruko kontakizuna —Arrate Hidalgo idazle, itzultzaile eta zientzia fikzioan adituarekin batera ondutakoa—, eta haren gauzatzea —Klari Moreno artistarekin batera landutakoa—. Klima larrialdiaren ondorioz sortutako ogibide batetik begiratu diote etorkizunari: mugaz gaindiko nomaden begietatik, zehazki.

Hondakinen kudeaketa jasanezinak ugaritu egin ditu gizatalde horiek. Talde espezializatuak dira, Tipi enpresako kide Ane Rodriguezek aletu duenez: batzuek tokian tokiko lurzorua berreskuratzeko egiten dute lan; beste batzuek airea filtratu, eta haren kalitatea hobetzen dute, eta badaude zaharkitutako azpiegiturak desegiten dihardutenak ere. Edonola ere, beren jarduerek oihartzuna eman diete mundu osoan, baita mugak libreki zeharkatzeko pribilegioa ere, mundua toki are arriskutsuagoa bilakatu baita, besteak beste, tenperaturaren igoerak urtutako permafrostean gordeak zeuden gas toxikoen erruz. Rodriguezek dioenez, mugaz gaindiko nomadak «instalatzen diren tokietako jendearekin ondasunak eta zerbitzuak trukatzetik bizi dira, eta birziklatzen eta hondakinak, energia eta ezagutzak optimizatzen egiten dute lan».

Talde horietako batek okupatu du fakultateko erakusketa aretoa: lanerako janzki bereziak paratu dituzte beren behin-behineko bizitokian, baita landareen lagin mordoxka eta horiek lantzeko laborategi umil bat ere. Instalazioak duen kutsu distopikoa gorabehera, ordea, etorkizunaz egin ohi den irakurketa horretatik urrundu nahi izan dutela dio Ane Abarrategi Tipiko kideak; etorkizun «lineala eta hazkundean oinarritutakoa» planteatu ordez, «elkarlanean sustatutako kontakizunak egiteko moduak» bilatzea baitzen asmoa. «Esperimentu bat da: artearen lengoaiak ezinbestekoak baitira kontatu ahal izateko».

Kontakizun honek, zehazki, lau ideia ditu oinarrian, Abarrategik azaldu duenez: «Irudi distopiko eta utopikoetatik urruntzea, onetik eta txarretik izan dezan; hautsitako etorkizun bat irudikatzea, ez dena ez perfektua, ez garbia, ezta erabat teknologikoa ere; etorkizun mundutar bat islatzea, nola jango duten irudikatuz, adibidez; eta hori iraganarekin bat eginda erakustea».

Batera espekulatzea

Egoera klimatikoaz gain, 2045eko beste hainbat ezaugarriren berri ere ematen dute instalazioaren atarian jarri dituzten eskuorriek. Jakinarazten dute, esaterako, garai horretan egoera demografikoa muturrera heldu dela, eta arrek eta zaharrek umeak sortzeko gaitasuna bereganatu behar izan dutela, teknologiaren bitartez. Era berean, politika ere eraberritu da: nomaden kanpalekuan barreiatuta dagoen hauteskunde propagandak gizon baten, emakume baten eta haur baten aurpegien plano oso gertukoak agertzen ditu, Bizi estilo osasuntsu alderdiari botoa emateko eskaerarekin. Dena dela, Rodriguezek dio alderdi tradizionalak indargabetu egin direla, vlogger-en mesedetan.

Gizarteko hainbat ertzez espekulatu dute dagoeneko, baina 2045eko koadroa gehiago ñabartzeko asmoa dute oraindik. Horretarako, ostiralerako lantegi bat antolatu dute fakultatean, etor litekeenaz eztabaidatzeko.