Gazte saharar baten istorioa kontatu zuen Haizearen egia lehen film laburrean Ekain Albitek (Zumaia, Gipuzkoa, 1999). Bartzelonan egin zituen ikasketak bost urtez; aurreko urtean Tabakalerako Zine Eskolan aritu da, Donostian. ETAk armak utziko zituela iragarri zuen garaian girotuta, iheslari baten itxaronaldia eraman du pantailara Negu hurbilak filmean, Mikel Ibarguren, Nicolau Mallofre eta Adria Roca lagunekin batera.
Ihesaldi eta itxaronaldi baten istorioa kontatzen du Negu hurbilak filmak. Euskal gatazkaren inguruko begiraden artean, proposamen desberdina egin duzue. Nolako harrera izan dute herrietako eta hirietako emanaldiek?
Uste genuen baino herri eta hiri gehiagotara iritsi da pelikula. Begirada desberdin bat planteatzen du filmak, zeren proiektuaren sorburua ez baitzen egon presio eta zeregin batzuetara lotuta; ikasle proiektu gisa sortu zen, gradu amaierako lan moduan. Dimentsio handiagoa hartu zuen, eta pelikula bihurtu zen. Baina garrantzitsua da ekintza fundazionalaren izaera, ez dielako industria baten betebeharrei erantzuten, ezta ekoizpen jakin batzuen beharrei ere. Ikasle talde baten funtzioari erantzuten dio. Horrek determinatzen du askatasun handia izatea filma egiteko momentuan. Eta harrera sekulakoa izan da.
Emanaldien artean, bada gogoratzeko baten bat?
Ipar Euskal Herrian egin genuen estreinaldia maitasun handiz gogoratzen dut. Bertaratu zen jendearekin izan ginen. Ikusleekin oso ezusteko politak izan ditugu.
Zer izan zen Locarnoko jaialdian epaimahaiaren aipamen berezia jasotzea?
Familia, lagunak eta pelikula egin genuen guztiak elkartu ginen han, etxe batean. Han bertan izatea bera ametsa zen, eta saria ikaragarrizkoa izan zen. Opari baten moduan bizi izan dugu: oso gazterik, egia bihurtzen den amets bat. Gero, Valladolideko [Espainia] Semincin izan ginen. Eta Madrilgo Margenes jaialdian beste sari bat jaso genuen. Oso esanguratsua izan zen Madrilen sari bat irabaztea.
Filminera iritsiko dela eta, zer espero duzue plataforman filmak egin dezakeen bideaz?
Badago jendea Negu hurbilak ikusi ezin izan duena, eta aukera polita izango da beste ikusle batzuengana iristeko. Gertatzen den edozer konturekin adi-adi gaude. Filmin oso plataforma berezia da zinemazaleontzat, eta pelikula egon zitekeen tokirik politenetakoa da.
Batek baino gehiagok esango du Negu hurbilak pantaila handian ikusi beharrekoa dela.
Bai, aukeraren bat izango da oraindik horretarako: azaroaren 14an, Iruñean. Pelikulak beti egiten ditugu pantaila handian ikusteko, eta kasu honetan argi dago pantaila handian ikustearen esperientzia beste bat dela. Baina beste pantailetan ere goza daiteke. Ni zain nago ea filma noiz aterako den pirata [barrez]...
«Oso garrantzitsua da egile moduan errealitatera gerturatzea, errealitate batera hurbiltzea, beste modu batean, eta ez ikuspegi komertzial batetik»
Kazetariren batek zuen aurka idatzi zuen, filmaren ikuspegi politikoa ez zuela gustuko esanaz. Nola hartu zenuten?
Alde batetik, ondo hartu dugu. Zerbait sorrarazteko egin dugu filma. Sentsazioa zen pelikulak zerbait ondo egin zuela: zerbait altxatzeko gai zela, zerbait mahaigaineratzeko. Beharrezkoa zen euskal gatazkaren inguruko pelikula bat egitea, hemengo ikuspegitik. Badakigu La Infiltrada-ren tankerako pelikulak nondik sortu diren, zertarako sortu diren eta zer intentziorekin sortu diren. Oso garrantzitsua da egile moduan errealitatera gerturatzea, errealitate batera hurbiltzea, beste modu batetik, eta ez ikuspegi komertzial batetik. Gatazka bat negozioa egiteko erabiltzea minaren eta gatazkaren erabilera merkantilista bat da.
Azken horiek dira erakunde publikoen laguntza gehien jasotzen duten lanak, ezta?
Hala izango da, eta ez nau batere harritzen. Zinema industria bat da, eta denok bizi gara industria mantendu behar horretan. Industria hori elikatu egin behar da, baina zeren truk? La Infiltrada-k jende pila bat izan du atzean, diru asko mugitu du, baina ez dakit interes politikoa duen ere: interesa merkantilista da. Negu hurbilak, berriz, erantzuteko behar batetik jaio den film bat da. Euskal gatazka gero eta gehiago ari da lantzen zineman, baina bertako ikuspegi bat falta da. Arantza Santestebanek 918 gau filmean [2021] lantzen du post-gatazka, ikuspegi gizatiar batetik.
«Filmek markatzen dute zer gertatu zen. Hori arriskutsua da, zeren horrekin merkantilizatzea oso gauza bortitza da»
Kontakizunaren auziaz asko hitz egiten da.
Kontakizuna sortu egiten da, eta kontakizuna egonkortu egiten da. Kontakizun desberdinak daude, eta elikatzen dira. Kontakizun kolektiboan, zinema garrantzitsua da. Filmek markatzen dute zer gertatu zen. Hori arriskutsua da, zeren horrekin merkantilizatzea oso gauza bortitza iruditzen zait.
Negu hurbilak-ek diru laguntza gutxi jaso zituen. Zergatik izan daiteke?
Agian, ez delako pelikula epiko bat. Badirudi kontakizunak beti epikarekin lotuta egon behar duela, eta denok dakigu gatazka baten egunerokoan epika ez dela ia existitzen. Norabide bakarrean doazen kontakizunak sortzea, non pertsonaia onak eta txarrak dauden, non lehen unetik ikusten den zein diren onak eta zein txarrak... Argi dago zer interes dauden horien atzean.
Zein izango da hurrengo proiektua?
Horretan ari gara, pixkanaka. Baina ezin dugu ezer kontatu.
