Urtaran alkatea eta Olarizuko gurutzeari buruzko gezurrak

Urtaran alkatearen kabineteak Elementu Txikiak Babesteko Katalogoa egiten jarraitzen du, Olarizuko gurutzea (Kutzemendi) babesteko, katalogo horretan sartuta. Alkateak, hainbat hitzaldiren bidez, errealitatearekin bat ez datozen baieztapen batzuk egin ditu:

Alkateak dio: Udalak katalogo bat egitea erabaki du «gure herriaren historia eta kulturaren parte diren elementu txikiak babesteko» Gasteizko 63 toki-erakundeetan, tartean dago Olarizuko gurutzea.

Errealitatea: Alkateak 2017ko urrian Gasteizko Udalean sortutako taldeari aurkeztu zion Memoria Historikoaren Planean, Olarizuko gurutzea udalerrian jarraitzen zuten hiru ikur frankistetako bat zen.

Alkateak dio: Gurutzea monumentu erlijiosoa baino ez da.

Errealitatea: 1936 eta 1978 urteen artean, Hierarkia Katolikoak armek ezarritako diktadura frankista babesten du. Urte horietan, eliza erakunde frankista izan zen (Udalak jarritako eta alkateak duela bost urte Olarizuko dehesaren ondoan inauguratutako plakan ageri den testua).

Alkateak dio: Gurutzea, 1951ko azaroan Gasteizen egin zen Misio Santua oroitzeko eraiki zen.

Errealitatea: Zer izan zen Misio Santua? Eliza katolikoak, Francoren diktadurarekin leial, hainbat estrategia zabaldu zituen estatu osoan herri-klaseak kristautzeko, gizarte berria eta estatu frankista berria eraikitzeko neurri gisa.

Alkateak dio: Gurutzearen eraikuntza gasteiztarren herri-ekarpenaren bidez ordaindu zen.

Errealitatea: El Pensamiento Alavés egunkarian, garai hartan erregimenarekiko mendekotasuna zuten Gasteizko goi-gizarteko familien izen-abizenak agertzen dira, bakoitzak gurutzearen eraikuntza ordaintzeko ematen zuen zenbatekoarekin.

Alkateak dio: Hiru gasteiztar izan ziren gurutzea eraikitzeko sustatzaileak: Emilio Apraiz, Luis Saez de Olazagoitia eta Gerardo López de Guereñu.

Errealitatea: Misio Santuaren agintari eta antolatzaile gorenetako bi hiru gasteiztarrekin harremanetan jarri dira, eta gurutzea eraikitzeko sustatzaile gisa agertzea proposatu diete.

Alkateak dio: Gurutzea gure kulturaren eta historiaren parte da.

Errealitatea: eraiki baino bi egun lehenago, aldamioak jarrita zeudenean hari laguntzeko, Luis Martin Ballesterok (Arabako gobernadore zibila) gurutzearen benetako zentzua jakinarazi zion Emilio Apraizi, eta honako hau ezarri zion: «Gurutze monumental honetan eta harrizko basamentuan, gure gurutzadako apaiz arabarren izenak grabatu beharko dira, Jainkoaren eta Espainiaren alde bizia eman zutenak». Eztabaida latza izan zuten biek, eta gurutzea Juan Cortazarrek, Construcciones Otxandikoak, eraiki zuen. Hiru sustatzaileak desagertu egin ziren, Emilio Apraiz arkitektoa izan ezik, azken unera arte gurutzea gainbegiratzera behartu baitzuten.