SOS euskal espetxeak

Bi egunetan, bi pertsona —eta ia hirugarren bat— hiltzen dira arrazoi ez-naturalengatik euskal espetxeetan. Zer gertatzen da heriotza horien ondoren? Nor dira erantzuleak? Eusko Legebiltzarreko alderdi gehienek espetxeen transferentzia onartu zuten. Eta aurreikus zitekeenagertatu da: estatuaren polizia-kontroleko, zigor-kontroleko eta espetxe-kontroleko eredu bera errepikatzen da, pobrezia, migrazioa eta baztertutako gazteak kriminalizatzen dituena. Espetxe-transferentziak, batez ere, hegemonia politikoa duen euskal burgesiari egiten dio mesede, espetxeratzeko negozioarekin irabaziak lortuz, delitu tolerantearen aurrean erreakzio selektiboa ezarriz boteretsuen delituekiko eta lepo zuriko delitugileak jazartzera eta zehatzera bideratutako politika kriminala garatzea saihestuz.

Gazteriarekiko, pobreziarekiko eta migrazioarekiko ankerkeria hori —espetxeetan «hilda agertzen» direnen ezaugarri soziologikoak— bi gairen emaitza da. Alde batetik, zigorrean eta mendekuan oinarritutako kultura juridikoa, epailetza eta transferentzia-prozesuaren buru izan direnak protagonista dituena. Beste alde batetik, abandonu-politika bat eta funtzionamendu iluneko politika bat, leunki esatearren, espetxeak erloju-bonba bihurtzen dituena, non droga-mendekotasunak, kontu-egokitzapenak, utzikeria eta etsipena espetxeratuen artean baitaude, eta arreta soziosanitarioa behar dute, itxialdiak larritzen eta kronifizatzen dituen gaixotasun fisiko eta psikologikoen ondorioak arintzeko, gutxienez.

Espetxean dauden gazteen suizidioak,zoritxarrez hain ohikoak direnak, heriotza-zigorraren judizioz kanpoko aplikazioa besterik ez dira. Espetxeetan bizitzeko eskubidea bermatzea administrazioaren erantzukizun esklusiboa da. Paper bustia saldu beharrean, existitzen ez den «exekuzio penalerako euskal eredu berri» bati buruz hitz eginez, guk laguntzen, salatzen eta espetxeratzearen alternatibak proposatzen ditugunei entzungo baliete, ziurrenik gaur egun bizirik egongo lirateke.