Iruñerrian gaude, Espainiako Koroak indarrez konkistatutako antzinako Nafarroako Estatuan/Erresuman. Nafarroa kultura pluralen garapenerako lurraldea izan zen. Jatorrizkoa, Historiaurretik, baskoia da, erromatarrek beren euskararekin (Lingua Navarrorum) Ager Vasconum eta Saltus Vasconum gisa izendatua.
Zelta, zeltiberiarra, erromatarra, bisigodoa, frankoa edota arabiarra bezalako kulturek eragin zioten. Baina euskal muinak iraun zuen, horiekin elkarreraginean. Konkistaz geroztik, Espainiako Koroak eta bere sostengatzaileek presio handia egin dute beren mendeko herriak berdintzeko. Horrela, euskara desagerrarazi beharreko hizkuntzatzat hartu zen, gaztelaniaren alde. Mirariz, herriak bere hizkuntza baliotsua gorde du, bere foruez gain, etengabe atzera eginarazi badiote ere.
Eta horretan dihardugu. Gure jatorrizko hizkuntza, zoritxarrez, ez da ofiziala Nafarroa osoan. Nafarroa eremu euskaldunean, eremu mistoan eta eremu ez-euskaldunean banatu da. Eremu mistoan gaude, gure herrian euskararen erabilera sustatzen saiatzen. Baina hara non PSNko alkate berri, gazte eta harroputz batek Orkoienen Euskararen Erabilerari eta Sustapenari buruzko aurreko Ordenantzaren izenburuari eutsiz, UPN eta Junt@s por Orkoien alderdien laguntzarekin, Ordenantza hori edukiz hustu nahi duen, erabilera eta sustapen horren kontrakoa lortzeko. Kasurik onenean, aurrekoan xedatutakoa mantentzen du, baina «ahal den guztietan» erantsiz.
Hori bai, bere jarrera bat dator Espainiako jazarpen inperialistaren historia osoarekin, Nazionalkatolizismoan edo Frankismoan nabarmendu zena, gaindituta genituela uste genuen arren. Demokrazian gaude, herri-eskubideak zabaltzeko eta hobetzeko garaia da, ez eskubide horiek murriztekoa. Gure herriak eta orkoiendarrek ez dute merezi gure eta Orkoienera iristen diren pertsona guztien antzinako ondare horren gaineko eskubideak galtzea.
Mingarria da gure seme-alabek guk orain ditugunak baino eskubide gutxiago izango dituztela pentsatzea. Pena da PSN eraso linguistiko berri honetan murgiltzea. Espero dut berriro hausnartzea eta murrizketa horrekin aurrera ez egitea eta, Ordenantzaren izenburuak dioen eran, euskararen erabileran eta sustapenean aitzinatzea.
