Ongi merezitako omenaldi asko eta asko jaso ditu Nestor Basterretxeak bere jaiotegunaren mendeurrenean. Margolaria, eskultorea eta diseinugilea izan zen, eta funtsezko figura da, Jorge Oteiza, Eduardo Txillida eta beste batzuekin batera, belaunaldi errepikaezin hura interpretatzeko.
Gaur egun, haren ondareaz gozatzen dugu euskaldun guztiok, eta gogoan izaten jarraitu ahal izango dugu haren obren bitartez. Obra horien artean, Bai euskarari kanpainarako diseinua, Oñatiko Artzainaren omenezko monumentua, Beasaingo Arriarango urtegiko horman dagoen eskultura, Donostiako Zurriolan dagoen Bakearen usoa eta Eusko Legebiltzarrean dagoen eskultura azpimarratuko nituzke.
Erakusketa ugari egin dira, eta gehigarri ugari argitaratu dira komunikabideetan, idatzizkoetan zein digitaletan. Haietan jaso da, besteak beste, Basterretxearen alderdi artistikoaren zati handi bat, Euskal Herriarekin zuen konpromisoa, Arantzazuko Santutegian «eliza katolikoaren hierarkiarekin» izan zuen harreman tirabiratsua eta 2014ko uztailaren 13an haren heriotza zela eta Donostiako Zorroagako eliza desakralizatuan egin genion agurra (hileta zibila).
Omenaldi txiki honetan, berriz, giza eskubideekin konprometituta zegoen Nestor hura eta euskal gazteen belaunaldi berriekin izan zuen harremana ekarri nahi ditut gogora.
Hainbat urtetan, Nestorrekin (eta Jaime Tapia, Kontxi Gabantxo eta abarrekin) batera Giza Eskubideei buruzko eskola-mailako pintura- eta idazketa-lehiaketa bateko epaimahaian parte hartzeko ohorea izan nuen. Lehiaketako saria aitarekin edo amarekin NBEren egoitzara (New Yorkera) joateko bidaia bat zen.
Saria Umeen Gabonetako Parkearen esparruan ematen zen, Bilbao Exhibition Centre izenekoan. Urtero haurren ehunka testu eta marrazki jasotzen ziren, eta testuak irakurtzen eta pinturak ikusten ordu asko eta asko eman ondoren, Nestorrek —bileretan— lan horien balorazioa eta puntuazioa helarazten zigun, hirukote bat osatzeko eta ondoren saria emateko, lanaren edukia, koloreak eta artistak balioesten zituen gainerako alderdiak kontuan hartuta. Hori guztia erabateko eskuzabaltasunarekin egiten zuen.
Testuei dagokienez, haien edukia, giza eskubideen egoeraren inguruan egiten zen deskribapena eta 1948ko Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalaren (edo haren artikuluren baten), giza eskubideek Euskadin eta/edo munduko beste edozein lekutan jasaten zuten urraketaren eta 1959ko Haurren Eskubideen Aldarrikapen-Konbentzio Unibertsalaren aipamenak baloratzen genituen.
Urte gogor haien inguruan nituen/genituen oroitzapenek eta elkarrekiko lankidetzak Askatasuna, Liburua, Eskubideak eskultura diseinatu arte iraun zuten. Eskultura hori Euskal Herrian giza eskubideen defentsan nabarmendutako pertsonei eta/edo erakundeei sari bat emateko diseinatuta zegoen, baina ez zen gauzatu azkenean.
Esker ona adierazi nahi diot Nestorri egindako ekarpen guztiagatik eta, era berean, beste arlo horretan egin zuen eta agian nabarmendu ez den ekarpenagatik.
