Horma-irudi antinuklearra, Arte Ederren Museoan

Azer-nolako poza sentitu dugun Jose Luis Zumetak, Vicente Ameztoik eta Carlos Zabala Arrastalu-k 1980. urtean Lemoizko zentral nuklearraren aurkako Topaketa Herrikoietan margotu zuten horma-irudi hura Bilboko Arte Ederren Museoan ikusi dugunean. Eguzkin aitortza moduan ulertzen dugu, artista haiekiko aitortza, jakina, baina baita haiek artearen bidez ordezkatu zuten mugimendu antinuklear harekiko nolabaiteko aitortza ere.

«Horrelako aitortza egiten dizutenean, desaktibatu zaituzten seinale». Beharbada. Baina kasu honetan uste dugu batez ere berrogei urte alferrik pasatu ez diren seinale dela. Inorentzat ez, e? Urrutira joan gabe, horma-irudiaren aurkezpenean zeuden Lemoizko zentrala martxan ipini ezean azak jan beharko genituelaaldarrikatzen zuen alderdi haren maila goreneko ordezkari instituzionalak. Bai, badakigu horiek «oso memoria malgua» dutela, nolabait esateko, baina ezin izan diogu barreari eutsi, batez ere kontuan hartuta berrogei urteren ondoren ere horma-irudiaren mezua lehen egunean bezain sendoa dela. Alde horretatik, normala ere bada batzuk ozpintzea, ozpindu diren bezala.

Beraz, pozik gaude. Hala ere, gauza bat da Mugimendu Antinuklearra museoan sartzea, sartu den bezala, eta beste bat, oso bestelakoa, Mugimendu Antinuklearra honezkero museoko pieza izatea. Horregatik, gaizki egingo genuke aukera hau baliatuko ez bagenu gogoratzeko hemen Iberduero/Iberdrola izan dela sekula barre egiteari utzi ez diona. Lemoizko zentrala bertan behera uzteagatik argindarraren erreziboen bitartez 2.273 milioi euro kobratuta nahikoa ez, nonbait, eta lursailak erakunde publikoen esku utzi behar izan dituenean ere lehengoratze edo zaharberritze lanengatik zentimorik ordaindu gabe egiteko moldatu da.

Alde horretatik, Lemoizko lursailen inguruan bada behar bezala itxi gabeko zauri bat. Eguzkik jarraitzen du haientzat eskatzen historiarekin bat datorren erabilera. Horrek, zehatz-mehatz, zer esan nahi du? Ba, esan nahi du Basordako kala naturaren aldetik ahal den neurrian lehengoratu beharko litzatekeela eta bertan parke publiko bat egokitu, beharbada memoria-leku gisa. Eguzkik ez du beste erabilerarik baztertzen, baina betiere lehengoratzearekin eta erabilera publikoarekin bateragarri den heinean (Jaurlaritzak berriro hauspotu duen akuikultura-makroproiektua helburu horiekin bateragarria ote da?).

Nolanahi ere, lursail horiei ematen zaien erabilera edozein dela ere, Eguzkik aholkatzen du erabakia aldebakarrekoa ez baizik eta ahal den adostasun sozialik zabalenaren ondorio izatea, memoriak horretarako ere balio beharko luke eta. Laburbilduz, historiarekin bat datorren erabilera eskatzen dugunean, honako hauek eskatzen ditugu: lehengoratzea, erabilera publikoa eta adostasuna.