Joan den ekainaren 13an bete zen Hermilio Olorizen gorpuzkiak Madrildik (1919ko maiatzaren 4an hil zen) Iruñera eraman zituzteneko mendeurrena, eta han lurperatu zuten. Efemeride ona bere irudia agerian jartzeko, horrenbeste denboraz ahaztua egon ondoren.
2017an Nafarroako Gobernuak Nafarroako Urrezko Domina eman zien Arturo Campion, Julio Altadill eta Hermilio Oloriz historialariei, hil ondoren. Merezitako saria izan zen Nafarroako bandera definitu eta, beste batzuekin batera, XIX. mende amaierako eta XX. mende hasierako Nafarroako elite kulturala osatu zutenentzat.
Altadill eta Campion nahiko ezagunak dira, baina Hermilio Olorizek (Iruñea, 1854-Madril, 1919) gure lurrari egin dion ekarpena, historialari gisa zein poeta gisa, ez da kontuan hartu eta ahaztu egin da.
Nafarroako Euskara Elkartearen sortzaileetako bat izan zen 1877an, eta Euskara Aldizkarian (1878-1883) parte hartu zuen. Diputazioak 1878an Nafarroako Liburuzain eta Kronikari izendatu zuen, eta postu horietan jardun zuen, lehenean 1908ra arte eta bigarrenean 1919an hil zen arte. 1885etik Historiako Errege Akademiako kide izan zen, eta 1888an Frantziako Arkeologia Elkarteko kide atzerritar hautatu zuten. 1891n Nafarroako Monumentu Historiko eta Artistikoen Batzordean sartu zen eta haren Buletinaren argitalpenean parte hartu zuen.
Gamazadan (1893-1894) ere parte hartu zuen eta haren kronika ofiziala idatzi zuen. Egun haietako ospearen ondorioz, 1895ean, Bartzelonako Lore-Jokoen mantentzaile izan zen eta Kataluniako Ibilaldien Zentroko Nafarroako bazkide delegatu hautatu zuten. Diputazioak Foruen Monumentuko hilarrietan jarriko zituen testuak idazteko enkargua egin zion, eta badirudi bere lagun on E. Aranzadik ere parte hartu zuela bertan.
Olorizek monumentu askoren hondamendia deitoratu zuen, Erriberriko gaztelua kasu, eta ahalegin handiak egin zituen zaharberritzea lortzeko.
Prosa eta bertsoz idatzitako bere literatur lan osoa, Nafarroari lotua, zabala bezain ezezaguna da. Hainbat egunkari, aldizkari eta buletinetan argitaratutako hamar liburu eta artikulu baino gehiagok osatzen dute.
Hil ondoren, Maximo Ortaberen kantua bezalako noizbehinkako abaguneak salbu, ahanztura luzea iritsi zitzaion.
Kale-izendegiari dagokionez, Oloriz 1997tik dago Aurizkoan, bertan bizi izan baitzen bere bizitzako azken urteetan. Beranduago Puiukoan ere sartu zuten.
Behin baino gehiagotan Miguel Izu edo Iñaki Uriarte bezalako idazleek Iruñeko kale izendegian sartzea eskatu izan dute. Antzinako Mártires de la Patria kalea 1980ko hamarkadaren hasieran berrizendatu zenean, bere izena emateko aukera aztertu zen, baina azkenean Amaiurko Gaztelua hautatu zuten.
Hiru aldiz (1920, 2020 eta 2024), Aurizko Udalak, bere bizilaguna zenaren memoria gordetzearren, erabaki du Iruñeko Udalari eskatzea kale bat eskaintzeko hiriburuan, merezi duelakoan.
Hilobiari dagokionez esan behar da, ospetsu historiko baten hilobia kontserbatu edo ez, herrialde batek kulturari eta kultura hori ahalbidetzen dutenei ematen dien tratuaren adierazle dela. Kontuan hartuz Oloriz-Llanos senar-emazteak ez zutela ondorengorik izan, ez legoke sobran Iruñeko Udalak hilobiaren ardura hartzea eta Nafarroako historia eta ondare kulturalaren zati gisa kontserbatzea, Sarasate, Yanguas Miranda, Iturralde Suit edo Martzillako markesaren hilobiekin egiten duen bezala.
Balio dezala efemeride honek bere oroimena berreskuratzeko, eta hiri horrek sortzez iruindar prestu eta auriztar honen irudiarekin duen zorra ordaintzeko abiapuntua izatea, gaian esku hartuz.
