Aitona-amonengan pentsatzen dut egunero, oraindik ere maite ditut, faltan sumatzen ditut. Ez dut negarrik egiten, haiek, Mariano eta Zule, zaharrez hil baitira! Haiek nire bihotzean izan diren eta oraindik ere badiren guztiak zoragarriak direlako.
Baina aste honetan pozik nago hilda daudelako. Bai. Eskerrak ez dauden bizirik. Izan ere, txikitan, ia umetan, albisteetan bidegabekeria bat agertzen zen bakoitzean, sufritzen ikusten nituen eta bihotza kizkurtu egiten zitzaidan.
Nire aitona-amonak, Erorien Monumentua eraistea nahi duen Memoria honen parte dira. Nire amonaren aitona, nire herenaitona, Nantesko kontzentrazio-esparru batean hil zen. Nire birramona, Loren, bere hiru txikiekin, Beaugençyn bizi izan zen erbestean, bere senarra, UGTko nire birraitona Hilario Rios, «matxinadagatik» kondenatua izan zen bitartean, eta Santoñan eta Puerto de Santa Marian preso egon zen lau urtez. Handik gutxira hil zen, espetxeetako tratu txarren ondorioz. Nire aitona Marianoren ama, Maria Apesteguia, Zaragozan espetxeratu zuten Jarauta kaleko emakume talde bateko kide izateagatik, San Kristobal gotorlekuko presoekin eta haien familiekin solidarioa. Eta nire aitona-amonek, Zulek eta Marianok, hil ziren arte, nire aita-amekin batera, ezker abertzalean militatu zuten, euskararen alde, Leitzarango autobidearen aurka, AHTaren aurka, herri honetako gazteriaren errepresioaren aurka, eta militatzen zuten jendeaz hitz egiten zutenean, «gureez» hitz egiten zuten.
Horregatik nahiago dut hilda egotea, etsipena jasan beharrik ez izateko. Ezkerreko beren idoloen etsipena, nire amonak esaten zuen «gutarrena». Ikur frankista bat desagertzeko aukera beren eskuetan izan duten horiena.
Inoiz ez dut izan hitz egiteko erraztasuna, nire gurasoek badutena. Ez dut inoiz haiek bezainbeste militatu. Ez naiz inoiz aitona-amonak adina borrokatu.
Begietan malkoak ditudala diot. Ezkerrekoa izaten jarraituko dut, nire aitona-amonek borrokatzen ziren horren alde borrokatzen jarraituko dut, negar egiten zuten, sufritzen zuten horren alde.
Hau dena esaten dut, haiei esker naizelako ni naizena.
Aukera bakarra dago: nire aitona-amonengatik eta biktima guztien aitona-amona, birraitona-amona eta herenaitona-amonengatik: Erorien Monumentua eraistea.
