Txikitan norbaitek liburu handi bat oparitu zigun, testua eta irudiak konbinatzen zituena. Esango nuke jatorrian kromo-bilduma bat zela. Greziar mitologia azaltzen zuen neba eta biok bezalako umeentzat. Orduan etxean ia libururik ez, eta behin eta berriz itzultzen ginen hartara. Buruan itsatsi zidan Greziako etxe zuri distiratsuen aurkako Egeo itsasoaren urdinaren irudi bat.
Iliada eta biak bata bestearen ondoren irakurri zituen 1982ko abuztuan artean bere buruari Zurine zeritzan 20 urteko emakume hark, txikitako liburuan baino neke gehiagorekin eta hala-holako arrakastarekin.
Liburuak ez dira ongi zahartu, merkeak ere baziren eta. Apaletik inoiz irten badira, etxez aldatu izanaren ondorio. Txio batek harrarazi dizkit gaur, Hektor eta Andromaka senar-emazteen arteko azken bilera (Iliada VI, 392-493) baitzekarren gogora, andrazkoak gizonari malkotan irri egiten dionekoa.
Horra hor egia: ez nien orduan emakumeei erreparatzen, neurriz gainekoak ez izatera. Atalanta ehiztari eta korrikalari aparta. Pandora zorigaiztoko kutxaren jabea. Penelope, Odiseoren zain hogei urte ehuntzen emandakoa. Egun Andromaka hautatuko nuke, senarra galdutakoan askatasuna ere galduko duena. Kasandra, inork entzun nahi izan ez zion igarlea, Ajax gerrari koldarrak bortxatu zuena.
Tipi-tapa, Salbatore Barandiaran jesulagunaren Iliasena euskarazko itzulpenera heldu naiz (1950) eta, Armiarmari esker, Koldo Mitxelenak egin zion erreseinara: «Homerogandik hasi eta irakurleaganaino, luzexkoa zelako edo, bi gauza gelditu dira bidean, nabarmen xamarrak biak, eta ez dira inon ageri: poemaren edertasuna eta grazia batetik, eta euskara bestetik». Berak dioenez, itzultzeko dugu (eta ez diot inori begiratzen).
