Kostu baxuko partaidetza

Udal aurrekontuan, era informalean bada ere, ia beti eragile boteretsuek parte hartzen dute. Horregatik, demokrazian sakontzeko ezinbestekoa da eragin esparru informal horiek arautzea eta herritar guztiei irekitzea, hau da, partaidetzazko aurrekontuak antolatzea.

Udalerrietan aspalditik saiatu dira jendartetik egiten zitzaizkien eskaera parte hartzaileak egokitzen edota herritarren partaidetza sustatzen, zoritxarrez kasu gehienetan arrakasta handirik gabe.

Halere, politikariek bizi duten legitimitate krisi iraunkorrak eta nazioarteko erakundeek aholkatzen dituzten kudeaketa partehartzailerako estrategiek bultzatu egiten dituzte udal gobernuak partaidetza mekanismo berriak probatzera.

Gurean, tokian tokiko ñabardurekin, partaidetzazko aurrekontuen kostu baxuko eredua ari da nagusitzen. Udal kudeaketaren osagarri bat da, elementu zentrala izan beharrean; eta denboran une parte hartzaile bat bezala antolatzen da eta ez urte osoko prozesu iraunkor modura.

Logika horretatik ulertu behar da udal gobernu gehienek egiten dutena diru kantitate zehatz bat esleituaz partaidetzazko aurrekonturako. Ondorioa da zailtasunak izatea herritarrekin aurrekontuaren osotasuna lantzeko.

Kostu baxuko ereduarekin ez da erraza komunitatea eraikitzea eta pedagogia egitea inplikatuta dauden eragile guztiekin. Izan ere, kasu batzuetan ez daude deliberazio bilerak eta baldin badaude gutxi batzuk dira.

Salbuespenak salbuespen, azken helburua erabakia bera hartzea da eta ez hausnarketa eta eztabaida bultzatzea, adibidez, justizia sozialeko irizpideak aplikatuz erabakiak hartu aurretik (zenbat jenderi eragiten dio proiektuak, herritar talde baten edo auzune batek sufritzen duen gabezia bat betetzen du, eta abar).

Bestalde, ezin uka daiteke politikari batzuen artean mesfidantza dagoela herritarrekiko, beraien hauteskunde legitimitatea narriatzeko mekanismo bezala ikusten baitute partaidetzazko aurrekontua.

Erronkei begiratzen badiegu, handiena da aurretik modu formal edo informalean udalarekin parte hartzen ez zuten pertsona berrien partaidetza sustatzea eta, bereziki, sisteman azpi-ordezkatuena, hau da, alderdietan, interes taldeetan eta gizarte mugimenduetan parte hartzen ez dutenena. Partaidetzazko aurrekontuak bizitza publiko-politikoan integrazio tresna bezala funtzionatzen duenean arrakastaz hitz egin genezake. Ikusezinak ikusgarri egiten dituenean, isilpean zeuden ardurak eta ideiak publiko egiten dituenean.

Halere, kostu baxuko ereduak baditu bere onurak. Alde batetik, egun jendarte neoliberalean herritarren partaidetza bultzatzea oso zaila da; beraz, partaidetza eredu apal batekin frustrazioa sortzeko aukera gutxitu egiten da. Frustrazioa da herritarren partaidetzak duen etsairik indartsuenetako bat.

Bestalde, kostu baxuko ereduak partaidetzazko aurrekontuak normalizatu egiten ditu eskubide bezala, aurrekontuetan parte hartu nahi duten herritarrei bide bat segurtatuz.

Aurrerapauso bat da, baina oraindik urruti gaude partaidetzazko aurrekontuek izan ditzaketen potentzialitatetik administrazio eta kudeaketaren logikak eta filosofiak aldatzeko, baina baita ere neoliberalismoak bultzatzen duen kultura indibidualistari aurre egiteko komunitatea eraikiz herritar, erakunde eta politikarien artean.