Azken hilabeteotan, ezkerreko euskal indar politiko gehienek eguneratu egin dituzte beren dokumentu politikoak eta antolakuntzakoak beren biltzar prozesuetan, hauteskunde hitzordurik gabeko zikloari aurre egiteko. Estatuko gobernuak legegintzaldia agortuko balu, 2027. urtera arte ez litzateke deialdirik. Beraz, memento ezin aproposagoa publiko egin diren proposamen eta hausnarketei buruz eztabaidatzeko. Oro har, prozesu horietan guztietan atentzioa ematen duten elementu adierazgarrienetakoa herrialdearen egoerari buruz egiten den analisiaren eta jendaurrean egindako proposamenen kontinuismoa da. Euskal ezkertiarrek EAJ-PSEren gobernu sozio-liberalaren alternatiba argi bat egituratzea lortzen ez duten bitartean, badirudi helburua alferrikako arriskurik ez hartzea eta politika edo estrategia ausarten alde egitea dela. Batzuk, gainera, estatuko egoera politikoarekiko mendekotasunak baldintzatuta daude, eta zailtasunak sortzen dira euskal politika autonomoa garatu ahal izateko.
Proposamen guztien artean deigarria da EH Bilduk Europako hauteskundeetarako eta Gorte Nagusietarako zerrenda bateratuetan «nazio gisa» aurkezteko egindako gonbidapena, EAJri zein ezker konfederalari zuzendu baitzaie. EAJri egindako gonbidapena, berria ez dena, berehala itzuli zaio bidaltzaileari, espero zen bezala. Harrigarria da, hala ere, nazio eraikuntzaren ikuspegi aurrerakoi batetik, enpresa handien interesak defendatzen dituen alderdiarekin edo Espainiako eskuineko gobernu baten aliatua izateko prest legokeenarekin horrelako aliantza bat bilatzea. Gogora dezagun, bestalde, Europan bloke kontserbadorearen erabakiekin bat egiten duen alderdi bera dela. Hau da, Madrilen eta Bruselan EAEko eta Nafarroako euskaldunak ordezkatuko dituen hauteskunde fronte bat egituratzea bada kontua, zertarako eta nola bat argitzetik hasi beharko litzateke. Hau da, gutxienekoen programa politikoa eta politika aurrerakoien, feministen eta ekologisten aldeko estrategia, EAJ irudikatzea zaila den gutxienekoa izango litzatekeena.
Orduan, aliantza hori ezker abertzalearen eta ezker konfederalaren zerrenda bateratuetan gauzatzeko aukera geratzen da. Posible litzateke hori? Ba al du, egun, zentzurik? Proposamenak jaso dituen erantzun arinxeagoak aztertuz gero, ezetz esango genuke, baina politikan, askotan, ezinezkoa dirudiena beharrezko bihurtzen da. Lehenik eta behin, egokia da zehaztasuna eta elkarrizketa eskatzea mota horretako entente posible batera deituak daudenen artean. Zerrenda bateratuek edo hauteskunde fronteek, berez, ez dute bermatzen ordezkaritza handiagoa lortzea, lurralde historiko bakoitzaren errealitateari eta haren eskaerei eta beharrei erantzuten ez bazaie.
Gogora dezagun Gorte Nagusietarako hauteskundeen kasuan hauteskunde barrutia herrialdea dela (ez, ordea, Europakoetan), eta horietako bakoitzean (Bizkaian, Araban eta Gipuzkoan) indarren oreka eta azken hauteskunde prozesuetako emaitzak gida gisa erabili beharko liratekeela ordezkaritza handiena lortzea helburu duten zerrenda bateratuak osatzeko. Hau da, adostasunak (eta desadostasunak) programatikoari dagokionez zehazteko orduan, garrantzitsua da EAEko errealitate konfederaletik abiatzea, Kongresuan eta Senatuan, lehenik eta behin, herrialdea ordezkatzen delako. Printzipio federal hori, bestalde, Nafarroari aplikatu ahal izango litzaioke, bere ezaugarri propioei eta errealitate politikoari erreparatuz gero.
Gutxienekoen akordio hori zehaztean, bestalde, zerrenda bateratuen zertarako-aren inguruan eztabaidatu beharko litzateke. Argi dago estatuko hauteskunde lehiaren esparrua, berriz ere, indar aurrerakoi guztiak bildu beharrak markatuko duela, indar kontserbadoreekiko mendekotasunik gabeko gobernua ekarriko duen bloke plurinazionala indartzeko. Imajinatu daiteke EAEko eta Nafarroako zerrendetan aniztasun hori integratuko lukeen hauteskunde aliantza batek ordezkaritza handiagoa lortuko lukeela. Era berean, pentsa daiteke horrelako aliantzak estatuko beste nazio batzuetan ere gerta daitezkeela, estrategia bateratu baten esparruan, estatuarentzako horizonte plurinazionala marrazteagatik, hauteskundeetatik hasita. Nolanahi ere, aliantza horiek ez lukete eragotzi behar Espainiako ezker federaleko indarrek beste koalizio instrumental batzuk bilatzea, PSOEren eskutik ordezkaritza lortzea posible den barrutietan, adibidez. Izan ere, deskribatuko dugun gobernagarritasun blokearen garrantzia ukaezina bada ere, etorkizuneko koalizio gobernuan eragiteko gaitasun handiagoa bermatuko duen indar oreka lortu behar da.
Ultraeskuinak urratsa markatzen duen eta askatasunen aurkako programa garatzen duen testuinguru batean, epelkeria eta konformismoa arriskutsuak dira, eragiten duten paralisia den bezala. Ausardia ezinbestekoa den garai honetan, pentsaezina gertatuko den diagnostikoarekin konformatzea erantzukizun politikoak bertan behera uztea da. Etorkizuna ez dago idatzita. Hain zuzen ere, hor datza aurrerakoi edo eraldatzaile esaten den politika ororen aukera: ez konformatzea, erreakzioaren indarrek datozen hamarkadetarako diseinatzen dutena baino etorkizun hobea ekarriko duten alternatibak eraikitzen ahalegintzea.
Horrenbestez, EH Bilduk ezker konfederalari egindako proposamena ez litzateke gai txikitzat hartu behar, gutxienez, entzutea eta hitz egitea eskatzen duelako. Elkarrizketari eta eztabaidari aukerarik eman gabe uko egitea gertaeren inertziaren alde egitea da. Zehaztasuna eskatzea, aukera baloratzea, eztabaidatzea eta pentsatzea da egin litekeen gutxienekoa, konpromisorik gabe, esan ohi den bezala, gutxienez aintzat hartzea merezi duen proposamen baten aurrean.
