Nafarroako Gobernuko Osasun Mahai Orokor eta Sektorialaren bilera egin berritan, aurrez Ospitalez Kanpoko Larrialdietako Zuzendariordetzako osasun-garraioko 21 medikuk eta erizainek sinatutako gutunaren berri eman nahi dugu, egunerokoa partekatzen dugun sistema publikoko beste kolektibo batzuen aldean guri aplikatzen zaizkigun baldintzei buruzkoa.
Askotan eta hainbat tokitan salatu dugun bezala, Nafarroako Ospitalez Kanpoko Larrialdietako Zuzendariordetzako Anbulantzia-Helikoptero Unitateetara atxikitako langileok lan-egoera bidegabea jasaten ari gara, gure ustez.
Horregatik, puntu hauek azaldu nahi genituzke:
Gaur egun, %1eko lansari osagarria jasotzen ari gara arrisku (biologiko) berariazko osagarri gisa.
Ospitalez Kanpoko Larrialdietako Zuzendariordetzako anbulantzia-helikoptero unitateetako lanak arriskugarritasun-, arrisku- eta nekagarritasun-baldintzak betetzen ditu:
Arriskugarritasuna. Ia inoiz kontrolatu gabeko inguruneetan lan egiten dugulako: etxeetan, kaleetan, trafiko-istripuetan (ibilgailuen barnealdean), mendian, errepideetan (ibilgailu mota guztien istripuetan), era guztietako lokaletan, espazio konfinatuetan eta ezegonkortasun handiko eremuetan. Material arriskutsuekiko esposizioari ere aurre egin behar diogu, hala nola substantzia kimiko edo erradiologikoekiko esposizioari, industria-istripuen kasutan edo salgai arriskutsuak garraiatzen dituzten garraiobideen istripuen kasuan.
Larrialdi-egoeran dagoen pertsona bat dagoen lekuetara Bizi Euskarri Aurreratuko Anbulantzia bat (ZIU-Mugikorra) joaten da, istripu, eraso eta abarren arriskua edozein dela ere. Izan ere, ez dira gutxi poliziak gure segurtasuna bermatzeko egiten dituen esku-hartzeak, edo prebentzioz joaten gara, edo beste kolektibo batzuek ere artatzen dituzten istripuetara (suhiltzaileak, adibidez).
Interbentzioetara anbulantziaz joateaz gain, helikopteroz ere joaten gara. Horren arrazoia larrialdi mota izan daiteke, edo osasun-ekipoaren eta pazientearen arteko distantzia, edo interbentzio-tokiaren eta zentro hartzaile baliagarriaren artekoa ere (erkidego barruan edo beste autonomia-erkidego batean, adibidez, Astungo istripua). Helikoptero bidezko lekualdatzeetan hegaldi-baldintza ohikoak izaten dira, adibidez, eguraldiaren aldaketak, aireratze eta lurreratzeen arriskuak, eta pazienteak artatzeko guk segurtasun-uhalik gabe hegan egin beharra.
Arriskuak. Bizi-larrialdietan esku hartzen denean, anbulantziak normalean baimenduta ez dauden abiaduran joan behar du abisuetara, meteorologiako edozein egoeratan, hiri-inguruneetan bai eta bestelako inguruneetan ere. Anbulantziaren barruan lan egiten dugun bitartean, ohikoak dira bat-bateko balaztatzeak edo/eta geldialdiak, biraketak eta abar egitea, arriskua areagotuz (ezin da beti eserita eta segurtasun-uhala lotuta lan egin). Horrek era guztietako lesio muskulu-eskeletikoak eragin ditzake (hernia diskalak, zauriak, hausturak, bihurrituak, etab.), baita lesio psikologikoak ere (estresa material zorrotzak erabiltzen direlako, hala nola orratzak, ziztada eta kutsadura biologikoaren –gaixotasun bakteriano zein birikoen– arriskua areagotuz), eta azkenik, baita osasun-langileen heriotza ere. Gainera, helikopteroz egiten diren lekualdatzeetan, hegaztiek hegaldiaren segurtasuna arriskuan jar dezakete (putreek, adibidez), talkak izateko arriskua baitago. Egoera kritikoetan etengabeko esku-hartzeen ondoriozko arriskuak ere badaude.
Nekagarritasuna. COVID-19aren pandemian gertatu zen bezala, lehen lerroko arretako profesionalak gara. Askotan, behin betiko diagnostikoak gure esku-hartzeen ondoren egiten dira, eta hortik dator gaixotasun infekziosoekiko gure esposizio primarioa, espazio osasungaitz eta toxikoetan lan egiteaz gain. Horri gehitu behar zaio muturreko egoeretan dauden pazienteen (adingabeak, lesio larriak dituztenak edo hil hurren daudenak) artatzearen karga emozionala, honek sortu edo areagotu dezakeen higadura psikologikoarekin eta trauma ondoko estresa bezalako nahasmenduak garatzeko arriskua. Horrek guztiak kalte egiten dio gure osasun fisiko eta mentalari.
Horregatik guztiagatik, uste dugu mahai sektorialak eta orokorrak justizia egin behar diela Ospitalez Kanpoko Larrialdiko langileei, eta positiboki baloratu behar dutela gure lanak atxikirik dituen arriskuak, arriskugarritasuna eta nekagarritasuna, hala nola gure txandakako eta gau-lana ere.
Era berean, arrisku, arriskugarritasun eta nekagarritasun horiek direla-eta, beharrezkoa da koefiziente murriztailea izatea erretiroa hartzeko garaian, beste kolektibo batzuen kasuan egiten den bezala. Ez dugu uste lau pertsonak okupatutako anbulantzia batean (horietako bi administrazioko kolektibo batekoak izanda, adibidez, Herrizaingoa, eta beste biak Osasunekoak), lan-baldintza desberdinak izatea bidezkoa eta ekitatiboa denik ere. Noizko berdintasuna eta ekitatea? Sindikatuek diote langilearen alde borrokatzen direla lan-baldintzak hobetzeko, baina benetan sinetsita gaude gure kasuan "EZ" dela horrela, eta gure agintariek, progresismoaz asko hitz egiten duten horiek, gero eta gehiago sustatzen eta sakontzen dituzte langileen arteko desberdintasunak.
Beste kolektibo batzuekin egin den bezala, Larrialdietan lan egiten dugun langileok ere lan-baldintza berberak izan beharko genituzke, dagokien saila edozein dela ere, eta ez genuke itxoin beharko erregulazio orokor berri bat egin arte, beste kasu batzuetan ez baita espero izan.
