Sannah Cadiri 2023ko urrian hil zen Brievako espetxean, Avilan. Haren heriotzak, azken hamarkadan espetxe-erakundeen ardurapean espetxean batez beste urtero hil diren 189 pertsonenak bezala, ez zuen inolako zalapartarik sortu komunikabideetan. Espetxeetako harresiak erakunde horiek betetzen dituzten arazo sozialek sortzen duten axolagabekeriaren metafora dira batez ere. Heriotza horietako asko hormak itzultzen dituen opakutasun eta sartzeko zailtasun eta gardentasun berean gertatzen dira. Suizidioak, legezko eta legez kanpoko drogen gaindosiak, gaixotasun sendaezin eta sendaezinak, mediku-arretarik eza, erakundeen abandonua, baita hilketak ere.
Lanbidez, militantziaz, maiteen bidez edo lehen pertsonan kartzela ezagutzen dugunok badakigu ezer ez dela faltsua. Azken lau urteetan 139 suizidio izan dira Espainiako Espetxe Erakundeen Idazkaritza Nagusiaren kartzeletan. Gaindosiei dagokienez, ez dago zifra garbirik, substantzien kopurua baino gutxiago. Baina plaza medikoen erdiak hutsik egoteak argi erakusten du zeri esaten diogun arreta mediko falta, gaixotasun fisikoen eta buruko sufrimenduaren intzidentzia hormaren beste aldean baino hiru aldiz handiagoa duen biztanleriari. Langile kualifikaturik, programarik, jarduerarik, baliabiderik, prestakuntzarik, enplegurako sarbiderik, banakako arretarik eta abarrik ez izateak, erakundeen utzikeria ez ezik, hemen gure bihozberatasuna gainditzeko eta bi aldeetan sinbiosi errepresiboan funtzionatzen duen sistema horren gabezien berri emateko adina ere badugula adierazten digu.
Erail ere egiten da. Baina ez da gure egitekoa gizabanakoa seinalatzea, horretarako bada nahikoa boluntario, baizik eta xehatzailearentzako haragi guzti horren zapalgailu den sistema baten failak seinalatzea. Juan Carlos Martinez Bertolik eta Helia Membrillok Sannah Cadiriren heriotza salatu zuten komunikatu batean. Orain, Fiskaltzak apirilaren 1ean deklaratzera deitu berri ditu, Avilako Instrukzioko Epaitegian salaketa faltsua jartzeagatik. Kriminalizazio hori Iñaki Rivera Beiras Zigor Sistemaren eta Giza Eskubideen Behatokiko (OSPDH) zuzendariak ere jasan zuen duela gutxi, Kataluniako espetxeetan tratu txarrak eta torturak egon zirela salatzeagatik. Fatxak (eta ez hain fatxak) togarekin, munduko kartzelariak burdin hesietatik kanpo.
Salhaketa Nafarroatik, preso, preso ohi eta senideen eskubideen aldeko kolektibotik, hogeita hamar urte baino gehiago daramatzagu salatzen ez bakarrik espetxeetan gertatzen den giza eskubideen urraketa sistematikoa, baizik eta espetxe-logika bera dela sistematikoki urratzeko pentsatuta dagoena, bere helburuak oso ondo betez. Horietako bat ere ez zen jaso Espainiako Konstituzioaren 25. artikuluan, non zigorraren azken helburua gizarteratzea baita. Hori, baina, hala-hola daramate. Zigorraren helburu bakarra zigorra eta kontrol soziala dira. Horretarako, espetxeak sufrimendu, miseria, arrisku eta beldurraren imajinario kolektiboari erantzuten dio. Etorkizun hobeago bat bultzatzeko pertsona erabakigarriak garen aldetik, kolektibo honetako militanteak 1988tik ari gara sistema honen ondorioak salatzen: gizatasuna galtzea, zapalkuntzak betikotzea gizarte-gatazkak konpondu beharrean, delituak barne, eta nola ez, autoritarismoa.
Orain Juan Carlos eta Heliari, kartzelaren aurkako kausaren bi pertsona solidario hauei gertatzen zaiena, espetxea zeharkatu arren askoz harago doan sistema baten abusuak salatzen eta adierazten dituen beste edonori gerta dakiguke.
Ez dira garai onak, baina okerragoak izan daitezke. Gure esku dago fiskaltza baten abusu prepotentetik defendatzea. Fiskaltza hori ez du lotsagorritzen bere amorrua erabiltzeak kasu honetan, ekologistak talde terroristatzat hartzen zituenean edo ekintzaile antifaxistak edo raperoak kartzelara eramaten zituenean lotsagorritu ez zen bezala. Kartzelako lata haragiz hornitzeko ministerio publiko gisa egiten duen eguneroko lanean ber, oso lata garestia, ekonomikoki eta sozialki. Fokua sistema kanibal bat salatzen duten pertsonei zuzenduta dago. Sistema kanibala birbideratzen duten birbideratzaileak plateraren parte badira, hain menu makabroa egiten duen sukaldariari zuzenduko dio. Familia batzuek denbora daramate, baita urteak ere, beren senideak nola hil ziren argitzen saiatzen, erantzun onargarririk gabe, heriotza horien arduradunik gabe.
Salaketa faltsu bakarra zurea da, epaile jauna.
Artikulua honako hauek ere sinatzen dute: Leyre Pueyo Burdaspar, Andoni Burguete Perez de Prado, Zuriñe Redondo Molinero, Hirune Monreal Nuñez eta, Alba Beruete Echaide (Salhaketa).
