Paradigma aldaketa: desazkundea

Azaroaren 7tik 18ra NBEk EgiptonantolatutakoKlimaren aldeko Goi Bilera dela eta (COP-27), erakunde ugarik aurreko goi-bileren emaitza urriak eta antolaketaren beraren falazia ezagutarazi nahi dituzte, kasu askotan ingurumenaren kalteen erantzule diren enpresek beraiek babestua. Akordioen zehaztapena eta benetako garrantzia zenbat eta handiagoa izan, orduan eta txikiagoa da goi bileretara joaten diren herrialdeen babesa. Eta, hala ere, testuinguru horretan, badirudi gizartean paradigma aldatu beharra dagoela. Ez planetak eta bere baliabideek, eta ezta sistema ekonomikoak ere, ezin dute iraun gaur egun pentsatuta dauden bezala.

Artikulu asko idatzi dira egungo gizartearen gaitzei buruz, eta uste dugu horietako gehienei buruz nolabaiteko adostasuna lor daitekeela. Planetari dagokionez: jasangarritasunik eza,lehengaien edo premia biziko ondasunen agortzea eta garestitzea, uraren eskasia eta pribatizazioa, berotzea eta klima aldaketa, suteak, baso-soiltzea, eta abar. Eta sistema ekonomikoari dagokionez, gutxienez, ados egongo gara ez duela justizia sozial galdagarriaren gutxieneko batekin eusten, kapitalismo basati hori gero eta pertsona gehiago bazterrean uzten ari dela, desberdintasun ekonomikoak areagotzen ari direla (estatistikek hala islatzen dute) eta egungo produkzio-ereduaren arazo askori ez zaiela arrakastaz aurre egiten: iraupen luzeko langabezia, lan-prekaritatea, plantillen zahartzea, ezbehar-tasa eta laneko gaixotasunak, parekotasunik eza, matxismoa, kristalezko sabaia, behin-behinekotasuna, erretiro-adina handitzea gazteen artean langabezia igotzen den bitartean...

Arazoen diagnostikoan puntu komun asko aurki ditzakegu ideologia desberdinetatik ere, baina ez dirudi konponbide errazik dagoenik arazoei aurre egiteko. CGT-LKN sindikatukoek uste dugu, lehen paragrafoan esan bezala, paradigma aldatu behar dela, pentsamoldea aldatu behar dela. Desazkundeak balio beharko luke etorkizunari ikuspegi hobearekin aurre egiteko, bai pertsonen mailan, bai planetaren mailan.

Langile-klase gisa, barneratu behar dugu, klima aldaketaren arazoari heldu nahi badiogu, ezin garela bizi kontsumoa helburu duen gizarte batean. Ideala gizarte berdinzaleagoa bada, eta planetak hornitzen ez badu, kontsumo-maila, ondasunena eta energiarena murriztu behar dira.

Analisiak mundu iraunkorrago bat bilatzeko beharra ikustera eramaten bagaitu, koherenteak izan beharko dugu eta konturatu beharko dugu ezin dugula gure ekintzekin (gure hitzekin eraso egiten badiogu ere) beti gehiago nahi duen sistema bat mantendu, beti zerbait berria saltzen duena, egunero behar berri bat sortzen diguna. Enpresariek produktibitate eta lehiakortasun handiagoa nahi dute, eta langile klaseak soldata handiagoa nahi du, denbora libre gehiago. Etxeko zereginen banaketak eta adineko pertsonen zaintzak emakumeen sorbalden gainean egoten jarraitzen dute, bai familian, bai profesionalki.

Zortzi orduko lanaldiak 100 urte ditu dagoeneko, eta lorpen handia izan zen langile-klasearentzat; baina auzitan jarri beharra dago. Are gehiago robotizazioak ordezkatzen gaituen, produktibitatea handitzen duen, enpresek irabaziak biderkatzen dituzten eta langile-gastuak murrizten dituzten garai hauetan. Negozio biribila.

Lan gutxiago egin dezagun, denok lan egiteko. Gure proposamenarenoinarrian astean 30 orduko lanaldia dago, langabezia murrizteko, sozialki beharrezkoa eta ingurumenari dagokionez posible dena ekoizteko, eta hainbeste jenderen prekaritatea hobetzeko. Ordu gutxiago lan egin dezagun, etxeko lanen banaketa eta gure haurren eta gure adinekoen zaintza hobetzeko. Korporazio handien enpresa-onurak neurri handi batean murriztu egin beharko lirateke, gogoan izan dezagun planetak ez duela egungo eredua jasaten. Enpresetako soldata altuenak murriztu egin daitezke edo ez (kasuen arabera); baxuenak, berriz, igo egin behar dira, betiere berdintasun-maila handiagoak lortzeko. Lana banatzea funtsezko tresna iruditzen zaigu bizitza, eta ez kontsumoa, erdigunean jarriko duen beste produkzio- eta lan-eredu bat garatzeko.

Gure kontsumo-maila murriztu behar dugula onartzen badugu, eskala baxuenetako soldatak, prekarioenetakoak, hobetzea lortu behar dugu, eta lan-eskala altuenetan daudenek koherenteak izan behar dutela uste badugu, baxuenen hobekuntza bizkortzeko, estatusari uko egin behar diotela onartu beharko dute. Beharrezkoa da soldata aldeak murriztea, enpresetan eskala desberdinak ezabatzea.

Gai horri eta beste batzuei buruz hitz egiteko, Klimaren Aldeko Aliantza osatzen duten kolektiboek azaro bete-bete bat proposatzen dute, hausnarketarako eta ekintzarako jarduerekin, klima aldaketa eragiten duen egungo eredu ekonomikoaren alternatibekin, oraindik geldiaraz dezakeguna.

Egungo sistema jasangaitza da. Oraindik alda dezakegu.