Olarizuko gurutzea

Alkate jauna: kontatu egia gasteiztarrei, sudurra haztea nahi ez baduzu. Pare bat urtetik hona, Olarizuko gurutzearen inguruan mota guztietako adierazpenak entzun dira zure ahotik, benetako burugabekeriak esanez.

Derrigorrezko konfinamendu hau aprobetxatuz, hainbat iturritatik jasotako datuekin batera nire iritzia ematea erabaki dut.

Gurutzearen eraikuntzari dagokionez, hiru aitzindariek, Apraizek, Guereñuk eta Olazagoitiak, bertan parte hartzea erabaki zuten, beste ñabardura batzuk izango zituela jakin gabe.

Gurutzea agintari zibil, erlijioso eta militarrek antolatutako Misio Santua ospatzeko eraiki zen. (Iturria: Ahaztuak).

Probintziako buruak eta gobernadore zibilak, Luis María Ballesterok, honako hau agindu zuen: «Gurutze horretan eta bere harrizko oinarrian Jainkoaren eta Espainiaren alde bizia eman zuten gure Gurutzadako apaiz arabar martirien izenak grabatzea». (Iturria: udal artxiboa).

Agindu zorrotz horrek gobernadore zibilaren eta hiru sustatzaileen arteko desadostasun larriak eragin zituen, eta hiru sustatzaile horiek gobernadoreak agindutakoari uko egin zioten. (Iturria: udal artxiboa).

Gurutzea eraikitzen hasi zen, eta zazpi hilabeteren buruan Ballestero gobernadoreak Emilio Apraizi idatzi gogor bat bidali zion, berak agindutakoa gurutzean grabatzeko betebeharra gogoratuz. (Iturria: udal Gazeta)

1952-11-22. Gurutzea inauguratzeko eguna heltzear zegoen. Gobernadoreak gurutzean jarri behar zituen izenak oraindik ez ziren agertu.

Espiritu autoritario osoz, gobernadore zibil Luis Martín Ballestero Mugimenduko probintzia-buruak honako hau eskatu zion Emilio Apraizi: «24 orduko epean, gurutzean apaizen izenak egotea grabazio osoarekin». (Iturria: udal gazeta).

1952-11-23. Igandea da, inauguraziorako eguna. Gurutzea Jainkoaren eta Espainiaren alde bizia eman zuten apaizen izenekin agertu zen.

Egitarau zabalaren barruan, Jose Maria Bueno Monreal apezpiku frankistak gurutzea bedeinkatuko zuen.

Emilio Apraiz, Gerardo Lopez de Gereñu eta Luis Saenz de Olazagoitia sustatzaile gasteiztarrak ez ziren agertu egun horretan. (Iturria: udal artxiboa)

Prestaketa guztiak bertan behera geratu ziren, bazterturik, atzeratu gabe. Ekintza bakar bat ere ezin izan zen egin. Gurutzea ez zen inoiz inauguratu, ezta bedeinkatu ere. (Iturria: udal artxiboa)

Gurutzea eraikitzearen kostua erregimenaren mendekotasuna zuten Gasteizko familia ezagun eta partikularren ekarpenek ordaindu zuten, horien izenak garaiko egunkarietan agertzen direlarik. (Iturria: udal artxiboa)

Urtaran jauna: 2017ko urrian, Memoria Historikoaren Planaren barruan Gasteizen frankismoari buruz udalean sortutako taldeari aurkeztu zenionaren barruan, esan zenuen sinbologia frankista testuinguruan kokatu behar zela, gure hirian oraindik dauden hiru sinbolo frankistetan informazio plakak jarriz: Maria Sortzez Garbiaren katedrala, Gobernu Zibila eta Olarizuko Gurutzea. (Iturria: Gasteiz, gaur 2017-10-9)

2017ko martxoan, euskal telebista publikoaren Equipo de redacción saioan, Virginia López de Maturana historialariak Araban zeuden bost ikur frankista aipatu zituen, tartean Olarizuko gurutzea. (Iturria EITB).

Azkenaldian, Urtaran jauna, monumentua babestu zuten frankisten ondoan jarri zara diktaduraren garai hartan bezala, monumentua goratuz eta goraipatuz.

Zure jarrerak kalifikazio negargarri batean jartzen zaitu. Jarri zuk zeuk.

Azkenik, esan behar dizut ez saiatzeko hainbeste gezur eta trikimailurekin gasteiztarrok zuk bezala pentsatzea, sinetsaraziz gurutze hau gure ondarearen zati bat dela, tradizioaren eta kulturaren parte dela, eta ikur frankista hori Gasteizko sinbolotzat hartu behar dugula.