Libiako irakaspena

Libian sekulako anabasa dute. Ez omen da giro. Hala kontatzen digute komunikabideek, baina guk, euskaldunok, badugu hortik zer ikasia. Izan ere, irakaspen ederra ematen ari zaizkigu amazig herrikoak, Karlos Zurutuza euskal kazetariari kasu egitera.

Amazig herria arabiarrek inguratutako, zapaldutako eta minorizatutako herri bat da, euskal herria espainolek eta frantsesek inguratutako, zapaldutako eta minorizatutako herri bat den gisa berean. Gaddafiren garaian ere, hura arabiarra izaki, halaxe zegoen amazig herria. Kontua da Udaberri Arabiarra hasi zenean Gaddafiren Libian ere zabaldu zirela protestak; arabiarrak berak erregimenaren kontra altxatu ziren. Gerra piztu bezain laster, eta hori baliatuta, amazigek beren lehen eskolak zabaltzeari eta beren egunkariak argitaratzeari ekin zioten eta beren kultura —eta hizkuntza— adierazpenei bide ematen hasi ziren, Zurutuzak dioenez betiere.

Ordura arte guztiz zapalduta egonda, bat egin zuten matxinadarekin. Ez zen harritzekoa. Baina berehala itzali omen zen hasierako itxaropena. «2011ko abuztuan, matxinoen organo nagusiekin harremanak moztea erabaki genuen», esan dio Fathi ben Khalifa amazigak Zurutuzari, «argi baitzegoen Libiako agintari berriek ez zutela gu onartzeko inongo asmorik». Eta iaz, ez bat eta ez bi, ezohiko hauteskunde batzuk antolatu zituzten: hamar amazig eskualdek beren ordezkariak hautatu zituzten AKG Amazig Kontseilu Gorenean; herri bakoitzeko bi, bat emakumea dela legez —amazigen beraien legez, jakina—.

Siham ben Khalifak, Zuwara eskualdean hautatu zuten emakumeak, oso argi dauka autogestioa dela bide bakarra: «Arabiar nazionalisten eta islamisten arteko gerra baino ez da Libiakoa, eta guk [amazigok] nahikoa denbora galdu genuen Gaddafiren agintepean: ezin dugu itxaron egoera baretu arte gureari eusteko». Amazig aktibisten elkargune nagusitik kontatu dio hori Zurutuzari. Hango pareten artean erabakitzen dute, besteak beste, eskola-curriculuma; amazigek beraiek, noski. Ez daude ikasle amazigak arabiartu nahi dituen Wert arabiar bati eta LOMCE arabiar bati men egiteko bezain zoratuta.

Amazig Kontseilu Gorena 2011ko irailean jarri zuten abian. «Presidente bat dugu, eta 30 kidez osatutako gobernu bat», Sihamen anaia Fathi ben Khalifak dioenez. Kontseilu Gorena eratzearekin bateratsu, lehen herri kontseiluak eratu zituzten.

2014an, Libiako agintea bitan zatitu zen: Tripolin, gobernu bat dago, eta, Tobruk hirian, beste bat. Biak etsaituta daude, eta ez datoz bat ezertan ia; baina, gauzak zer diren, amazigen auzia ateratzen denean, diskurtso bera dute elkarren kontrako bi gobernu horiek. Hori da salbuespen bakarra. Ezaguna egiten zaigu euskaldunoi musika hori: frantsesek eta espainolek ezin dute elkar ikusi, Espainiako nazional-katolizistek eta nazionalsozialistek ere elkar gorrotatzen dute, edo Espainiako neoliberalek eta sozial inperialista zahar eta berriek; baina, ai aixkiria, euskaldunon kontua ateratzen denean... «Gure hauteskundeak zirela eta, biek herrialdea zatitzea leporatu ziguten; telebistetan behin eta berriz esaten zuten traidoreak ginela», esan du Kaire ben Talebek, Amazig Kontseilu Gorenak Nalut herrian duen buruak. «Gaddafiren diskurtsoa ere horixe zen», nabarmendu du. Tripoliko gobernua, Tobrukeko gobernua eta Gaddafi dioen tokian PPren gobernua, PSOEren gobernua eta Franco jarri eta emaitza bat bera da. Sarkozy, Hollande eta Valls jarrita, beste horrenbeste.

Amazigen hizkuntza eta kultura eta Libiako arabiarrenak diferenteak dira. Erlijioak ere bereizten ditu: Libiako arabiarrak musulman sunitak dira; amazigak, berriz, ibadiak. Hala, Zurutuzak dioenez, beren sinesmena babesteko, AKG Amazig Kontseilu Gorenak batzorde bat eratu du eskola-liburuak eta meskitetako sermoiak ikuskatzeko, muturreko islama bultzatzen ari baitira beste batzuk kanpotik. Hemen, Euskal Herrian, alderantziz gertatzen da: espainolen eta frantsesen galbahetik pasatzen dira eskola-liburu guztiak ikasleen eskuetara iritsi baino lehen. Halaxe gabiltza gero, gure erreferentzia gehienak arrotzak erantsitakoak direla eta eskoletatik ateratzen direnak euskaldunak izan beharrean herritar bestelakotuak direla.

«2011tik aurrerapauso itzelak eman ditugu: hizkuntzaren normalizaziotik kontseiluetara», esan du Jadu herriko ordezkari Hisham Ahmadi abokatu, miliziano eta politikariak. «Lorpen handiena, alabaina, gure herria batzea eta ilusioa berreskuratzea izan da. Gureari eusteko gai garela frogatu dugu».

Asmatuko ahal dute amazigek basamortuko oasi horri eusten. Asmatuko ahal du gure herri zahar honek ere basamortu honetako negu luze eta ilun honetan bere bidea berandu baino lehen aurkitzen.