Europar Batasunaren barruan koordinatutako kondenak betetzeko irizpideak direla eta, hausnarketa pare bat. Hona hemen, 7/2014 Legea delakoa onartu nahi ez izana, berradiskidetzearen aurrean gorrotoa sustatzeko erabileraren adibide garbia da. Diskriminazio-ariketa politiko bat da, law (legea) eta gerra (warfare) konbinatzen dituena, eta sistema legal eta judiziala aurkari politiko edo ideologikoei eraso egiteko, zilegitasuna kentzeko eta neutralizatzeko tresna gisa erabiltzearen azalpen garbia ere bada.
Lawfare-a praktikatzen dutenek prozedura legalak, salaketa judizialak edo ikerketak erabiltzen dituzte helburu politikoak lortzeko, eta oposiziogileen sinesgarritasuna edo haien posizio publikoa ahultzeko. Kasu honetan, legea bidegabeki edo gehiegikeriaz erabiltzea iradokitzen da, baina ez justizia emateko, baizik eta ikertzen diren aurkari politikoak jazartzeko eta ahultzeko.
Legegintza-diskurtsoaren kontrolaren bidez, kanpaina mediatikoak sustatzen dira ahots kritikoak, ekintzak edo gizarte-mugimenduak gutxiesteko, iritzi publikoaren aurrean duten legitimitatea murriztu nahian. Era berean, lege-prozesua higatzeko bide gisa erabili ohi da, pertsonak kartzela kondena luzeen pean jarriz, nahiz eta azkenean absolbituak badira ere, kalte erreputazionala eta emozionala eginda geratuko baita.
Horrek guztiak ondorio kaltegarriak dakarzkio justiziari; izan ere, lege-sistemaren politizazioak lagundu egiten du erabaki judizialak interes politikoek eragindakotzat har daitezen, zuzenbidean oinarritutakotzat hartu beharrean. Horrek, jakina, independentzia eta justizia-sistemarekiko konfiantza publikoa kaltetzen ditu.
Jarduera horien helburua aurkari politikoak edo sozialak estigmatizatzea da, estereotipo negatiboak indartzea, gizartean lehendik dauden klixeetan oinarrituta (euskaldun terroristak, adibidez), kanpaina kriminalizatzaileen eraginkortasuna handitzeko. Hau da, pertsona edo talde bat jada diskriminazioari aurre egiten dion ideologia edo identitate batekin lotuta badago (hala nola mugimendu independentistak, gutxiengo etnikoak, emakumeak edo giza eskubideen defendatzaileak), lege-prozesuek aurreiritzi horiek areagotzen dituzte, eta «pertsona jakin batzuk» (balizko biktimak, esaterako) besteak baino duinagoak direla dioen narratiba legitimatzen eta indartzen dute. Horrek areagotu egiten ditu sektore horiekiko gorroto, bazterkeria-sentimenduak eta gizarte-polarizazioa.
Lawfare-ak banaketa politiko eta sozialak areagotzen ditu, «haiek gure aurka» giroa sortuz. Ikuspegi polarizatzaile horrek gorrotoa sustatzen du, argi eta garbi kontrako bandoak sortzen dituelako, non jendeak bere burua etsaitzat dutenak gizatasuna galtzera edo deabrutzera jotzen duen. Testuinguru horretan, gorroto-diskurtsoa hazi egiten da, hori bultzatzen duten alderdiek ez dutelako elkarrizketarik edo ulermenik bilatzen, baizik eta bestea garaitzea eta deslegitimatzea.
Legea erabiltzen da gorrotoa areagotzeko, lege-prozesuak sinplifikatzen dituen eta diskriminazioaren eta gorrotoaren narratibak indartzen dituen estaldura handiarekin (adibidez, aipatu legea ETAko kideentzako irteera-ate gisa soilik informatzen denean). Komunikabideek, batez ere interes politikoekin lerrokatuta daudenek, errepresioari eustea justifikatzen duten mezu partzial horiek zabaltzen laguntzen dute.
Horren oinarria justiziarako sarbidean dagoen egiturazko desberdintasun bat da, legearen salbuespenak betikotzen dituena, eta horrek aipatu desberdintasunak indartzen ditu eta salbuespenezko auzitegietan defendatzeko baliabiderik gabe egon direnak ere baztertzen ditu.
Horrela, lege-defentsa sendo bat lortzeko baliabide berberak izan ez dituzten pertsonak bidegabeki jazarri eta kondenatu dira, inoiz ikertu gabeko torturen bidez sarritan lortutako autoinkulpazioengatik. Horrek erresumina sortzen du, eta eragozten du justizia-sistemak gutxi batzuei bakarrik egiten diela mesede uste izatea.
Horrela, jazarpen politikoa bultzatu duten legeak izan ditugu (ilegalizazio politikoak eta hedabideen itxierak barne), non legeria manipulatu den (adibidez, kondena bera bi aldiz betearazteko Europako legediko aginduen aurka), eta gobernuak gertuko epaileak izendatu ditu bere interesekin bat datozen erabaki judizialak bermatzeko. Era berean, modu anbiguo edo lausoan idatzi dira legeak (terrorismoaren aurkako legeak), epaileek edo ikerketa-batzordeek arbitrarioki interpretatuta, eta poliziaren gehiegikeriak legitimatu dira.
Legegileek zalantzan jar daitezkeen prozesu judizialak publikoki babestu dituztenez, justiziari zilegitasuna kentzen lagundu dute.
Orain bai, Europar Batasuna (EB) bezalako estatuz gaindiko erakundeak paper garrantzitsua bete du lawfare-aren erabileraren kontrolean eta mugaketan, nahiz eta erronka bati aurre egin behar izan dion. EBk estatu kideak gainbegiratu eta zigortzeko ahalmena badu ere zuzenbide-estatuaren, giza eskubideen edo estandar demokratikoen printzipioak urratzen dituztenean, esku-hartze horien arrakasta zenbait faktoreren mende dago, hala nola inplikatutako herrialdeen borondate politikoaren eta gainbegiratze-mekanismoen eraginkortasunaren mende ere bai.
Eta hona dator kotoiaren froga. Politikari guztiak ados daude lege-irizpideak EBrekin bateratzearekin, baina baldin eta euskal presoak tartean badira, jada ez da horrela izaten, alarma mediatikoek gora egiten dute eta aldez aurretik zegoen diskriminazio, mendeku eta justiziaren deslegitimazio-egoerari ere eusten saiatzen dira.
Legearen aurreko berdintasunaz hitz egin diezagutela orain.
