Klima larrialdia eta lan mundua

Berlinen 1995ean lehena egin zenetik, klima-aldaketari buruzko nazioarteko 26 konferentzia egin dira, eta, adostasun zabalaren bidez, haren jatorria antropogenikoa dela ezarri da, hau da, gure bizitzeko eta ekoizteko moduak sortutakoa. 27 urtean ezer gutxi aurreratu da, eta horren arrazoia da ez dela arazoaren jatorriaz eztabaidatzen, baizik eta haren sintoma batzuez bakarrik, alde batera utziz krisi klimatikoak eta sistemak berak, klase-geruzen arteko irismen desberdinarekin, zeharkako eragina duela, eta hori ezin dela ukatu.

Ez da zalantzan jartzen sistema ekonomiko hegemonikoa, desberdintasun sozialak eta prekaritatea sortzen dituena. Eta horrela, Estatuak, hazkundearen gatibu eta oinarrizko eta beharrezko laguntzaile izanik, bere iraunkortasunik eza erakusten digu; ez bakarrik klima-aldaketaren aurrean, baita sistemaren jatortasunetik eratorritako problematikekiko interkonexioan ere: lurzoruen degradazioa, akuiferoen agortzea eta narriadura, baso-soiltze azeleratua, energia iturrien agortzea eta garestitzea. Ez da materialen erreserben agortzeaz hitz egiten, ezta planetaren gehiegikeria biologiko, energetiko eta fisikora bideratzen gaituen ekoizpen dinamikaz ere, trantsizio energetikoa bizkortuta ere mantendu ezinekoa dena.

Klima-aldaketari buruzko konferentzien ondorioak batez besteko tenperaturen igoerak ingurumenean duen eraginean oinarritu dira, eta 27 urtetan, ez zaio arazoari ikuspegi soziolaboral batetik heldu. Bien bitartean, langile-klasea prekarizatzeko eta pauperizatzeko prozesua hasi da, legegintzako esparru nazionaletan egiten diren atzerakada-aldaketetan egituratuta. Lan-baldintzak degradatzen dituzten aldaketak; laneko ezbehar tasaren igoera bultzatzen dutenak, beroaren ondorioz %10 igo baitira, edo laneko bero-kolpearen ondoriozko heriotza, Estatuan irailera arte izandako 4.700 heriotzei lagunduz, beroarekin lotutako arrazoiengatik.

I+G+Bko inbertsioak, muturreko fenomeno meteorologikoen ondorioak arindu ditzaketen ingurumen helburutik eta aberastasunaren birbanaketatik urrun, produkzio prozesuak aldatzeko erabiltzen dira, kapitalaren errentagarritasun handiagoa eta lanaren produktibitaterako baldintza onuragarriagoak lortzeko. Badirudi enpresek eta gobernuek ez dutela aintzat hartzen hirietako eta industria eremuetako enpleguan (garraioa, industria-azpiegiturak) benetako eragina izateko aukera, muturreko fenomeno meteorologikoek eragin handiagoa dutelako. Edo lanpostuak klima aldaketaren ondoriozko ingurumen arazoen arrisku txikiagoko eremuetara deslokalizatzeko arrisku handia.

Dirudienez, klima aldaketak landa-enpleguan duen arriskua ere ez da kontuan hartzen, eta eragin zuzena du, bai prezipitazio handiengatik, bai lehorte aldiengatik eta sute arriskua handitzeagatik, duela gutxi egiaztatu ahal izan dugunez. Alor horretan, non enpleguak uztaren eta laboreen prozesamenduaren mende dauden, tenperaturen igoerak eragin negatiboa izango du ekoizpenean eta landa ekonomietan, eta, gainera, pobreziak etamigrazioek gora egingo dute. Baina egoera berean identifikatu dira turismoaren, arrantzaren, energiaren eta azpiegituren sektoreen mendeko enpleguak, klima baldintza erregularren mende daudelako. Industria sektoreak ere izango du eragina. LANEk (2019ko txosten batean) 2030ean beroa dela-eta 80 milioi lanpostu galduko direla aipatzen du, munduko tenperaturak gora egiten jarraitzen badu.

Lan-mundutik asko dugu esateko, eta ekarpenak egin nahi dizkiogu klima aldaketari buruzko eztabaidari. Ingurumen eta gizarte krisien jatorriak bat datoz eredu ekonomiko nagusian. Ekonomia eta enpresa arloko eredu batetik, edozein preziotan aberastea bilatzen duena, ustez berdea den beste eredu batera igaro gara, non politika gehienak ez dauden ingurumena babestera bideratuta, baizik eta hazkundea eta ongizate materiala jasangarritasunarekin bateragarri egiten saiatzera, kasu honetan trantsizio energetikoan soilik babestuz. Oker zaudete. Eredu ekonomikoaren aldaketaren bidez soilik, aberastasunaren banaketan oinarrituta eta arlo publikoak pisu handiagoa izanik, bideratu daiteke ingurumenaren eta klimaren deriba suntsitzailea. Aldaketa hori egiteko, lana banatu behar da, lanaldia murriztu, pertsona guztiek lan eta diru-sarrera duinak eta bizitzeko denbora izan ditzaten.

Argi dago banaketa proposamen horrek talka egiten duela izatez jasangaitza dela ziurtatu duen sistemarekin, hori hazkundean eta kontsumoaren gehikuntzetan oinarritzen baita. Aitzitik, lana eta aberastasuna banatzea bizimodu sinpleago eta ez hain kontsumista baten aldeko apustua da, funtsezkotik hurbilago dagoena. Ziur gaude oraindik posible dela bizi eredu iraunkorra lortzea.

Oraindik konpon dezakegun arazo baten aurrean begiak itxita izaten jarraitu nahi izan dugu. Sindikatuen ekarpen zuzenak asteko 30 orduak ezartzea eskatzen du, eta lana birbanatzeko apustua egitea, aberastasuna banatzeko gizarte ekarpen eraginkorra izan dadin. Aldarrikapen historiko horrek gero eta zentzu handiagoa du hobekuntza teknikoekin, gehienak altxor publikoak diruz lagundutakoak, enpresetan sartu direnak eta langile klasearen baldintzak hobetu beharrean, kapitalaren etekinak handitzeko bakarrik balio izan dutenak.

Alternatibak proposa ditzakegu eta horien alde borrokatu, edo aldaketa inposatu egingo zaigula onartu.

Bihar, irailak 23, 18:30ean, Fridays for Futureko gazteek, klimaren aldeko Aliantzaren laguntzarekin, mobilizazio jardunaldi batera deitu gaituzte. Eta azaroan, klimaren aldeko goi bilera dela eta, klimaren aldeko aliantzak goi bilera alternatibo bat antolatuko du; zuen zain izango gara.