Duela gutxi, Plentziako Udalak bando bat kaleratu zuen, animaliak biltzeko zerbitzuaren egoerari buruzko informazioa emateko, eta datu esanguratsu bat eman zuen: aurten, udalerriak 60.000 euro gastatu ditu katuekin lotutako jardueretan.
Nola iritsi gara puntu honetara? Animalien eskubideen eta babesaren 2023ko legeak eginkizun ugari ezartzen ditu katu-kolonien kudeaketan, eta eskumen jakin batzuk toki-administrazioen esku utzi ditu. Eskumen horiek, hala ere, garapen autonomikoa eskatzen dute, orain arte gauzatu ez dena.
Legeak dio derrigorrezkoa dela HEI metodoa (Harrapaketa-Esterilizazioa-Itzulera) aplikatzea hiriko katuei, haien populazioa pixkanaka murrizteko. Gainera, katuen kolonietarako arreta eta osasun-programak aipatzen dira.
«Osasun-arreta» osasungarritasunarekin soilik dago lotuta? Hemen sortu dira eztabaidak. Elkarteek ahalik eta jarduera gehien egitea eskatzen dute, eta horrek gastu handia eragin du. Plentziaren kasuan, 60.000 eurokoa da kopurua, kaleen mantentze-lanen diru-saila 100.000 eurokoa den herri batean. Gastu hori, legea argitaratu arte, elkarteek beraiek edo norbanakoek hartu dute bere gain ia osotasunean, eta lan handia egin dutela aitortu behar da.
Guk muga bat jartzea erabaki dugu: ezin dugu edozein katu artatu honako arrazoi hauengatik: 1) Baliabide publikoen erabilera arduratsua: Nire ustez, udal baliabideak modu indiskriminatuan gai honetara bideratzea ez da etikoki justifikagarria. 2) Finantza-ahalmen mugatua: Udal-baliabideak ez dira amaigabeak. 3) Kontratu-esparru egokirik eza: Ez dugu horrelako zerbitzuen kontratazioari eusteko baliabiderik.
Horregatik, mugak jartzeagatik, pertsona edo elkarte batzuek animaliei tratu txarrak ematea leporatu digutenean, nire erantzuna argia da: delituren bat dagoela uste badute, salaketa bat jartzera gonbidatzen zaituztet.
Nire ustez, animaliekin zerikusi gutxi edo batere zerikusirik ez duen egoera bat bizi izaten ari gara. Horrek gure gizartea krisian dagoela are gehiago islatzen du, eta horri buruz ere hausnartu beharko genuke.
Gehiago gastatu beharko genuke animalietan pertsonentzat funtsezkoak diren eremuetan baino? Pertsonen ongizatea eraikitzeko ikuspegitik, moralki ez da onargarria.
Gizarteak erabakitzen badu lehentasun bat dela, orduan egin beharko da, baina beti herritarrei honen dimentsioa azalduta, ez bakarrik Plentzian, baita Hego Euskal Herriko beste udalerri batzuetan ere. Gatazka-eztabaida hau ez da soilik gure udalerrian gertatzen ari, beste herri askotan ere gertatzen ari da, baina sozialki ez da azaleratzen ari.
Arlo publikoaren eta guztion kudeatzaile garen aldetik, ezinbestekoa da baliabideak modu arrazionalean erabiltzea, gure finantza- eta administrazio-aukeren arabera lehentasunak zehazteko.
Alkatetzaren, zinegotzien, administrarien edota udaltzaingoaren etengabeko arreta eskatzen duen lehenengo mailako arazoa al da hori?
Adibide batzuk azalduko ditut. Udalerriak katu baten konjuntibitisaz edo mukositatea duen katu baten kumeaz arduratu behar al du? Zentzuzkoa al da 400 lekuko aparkaleku baten sarrera eta irteera blokeatzea katu bat auto baten azpian sartu delako? Zinegotziek edo alkateak deiak jaso behar dituzte edozein ordutan katuekin lotutako arazoak kudeatzeko? Horrelako egoerei «aski da» esatea animalien aurkako tratu txartzat har genezake?
Erantzuna baiezkoa bada, tokiko erakundeek eta arlo horretan lan egiten duten elkarteek behar diren baliabideak behar dituzte, baina gaur egun ez daude.
Finean, lege bat garatzeko baliabiderik ez eskaintzeak frustrazioa eragiten du. Tokiko erakundeak kritiken zaku bihurtzen dira: «denak gezurtiak dira», «aberasten ari dira», «agintzen dute eta ez dute ezer egiten». Frustraziotik sortutako diskurtso-esparru horrek ultraeskuinaren gorakadarako haztegi perfektua sortzen du.
Funtsean uste dut eztabaida hauen oinarrian ez daudela katuak. Honen atzean zerbait sakonagoa dago: atomizazio sozialaren aurrean identitate bat eraikitzeko beharra. Disneyren kalte-ondorioak agerian gelditzen hasi dira, komunitate-bizitza ahultzen ari den mundu batean. Hau da gure benetako erronka herrialde gisa. Pultsio utopikoa berreskuratzea, epika desberdinak sortzea eta berpizte komunitario-herritarra sustatzea, ekitatearen, justizia sozialaren, berdintasunaren, inklusioaren, etikaren eta abarren balioetan oinarrituta.
