Kapitalismo espaziala

Azken egunetan albiste izan da Jeff Bezosek, Amazonen sortzaileak, espaziora egin duen bidaia, enpresa-proiektu berria sustatzeko asmoz. Proiektu hau ez da Amazonetik eratorritako beste marka bat, baizik eta espazioko suziriak eraikitzen dituen konpainia berri bat.

Espazioko turismotik itzultzean, Jeff Bezosek «Espaziorako errepide bat» eraikiko zutela zioen, eta nahiz eta esaldi horrek hasiera batean fikziozkoa edoLed Zeppelinen abesti klasikoaren erreferentzia bat dirudien, ziurtatzen dukapitalismoaren hurrengo helmuga, ez iparraldean ez hegoaldean, baizik eta espazioan dagoela (eta dagoeneko abian dela).

Espazioko lasterketa ezaguna Gerra Hotzean hasi bazen ere, Amerikako Estatu Batuen zekenkeria ez zen amaitu Fukuyamak «historiaren amaiera» hura aurreratu zuenean, baizik eta Estatu Batuek eta neoliberalismoak, oro har, espazioan aurkitu zutela beren ekintza leku berria. Badakigu kapitalismoaren ideologia aberastasunaren metaketa amaigabearen ideian datzala, eta metaketa horrek bidean harriak aurkitzen dituenean, «krisi ekonomikoarena» saltzen digutela, eskala handiko lapurreta ekonomiko bat besterik ez denean, non oligopolioen botereak gogortu egiten diren daukaguna eta ia ez daukaguna kentzeko.

Hala ere, baliabide naturalen amaieraren hasiera iragartzen den mundu mailako egoera batean, kapitalismoa bere nagusitasun globala salbatzen saiatzen da ia esploratu gabeko leku berri batean: espazioan. Horrek esan nahi du globalizazioaren aroa inflexio puntura iritsi dela, eta orain «astrofikazioa» dei genezakeenaren aroaren hasiera dela, «globaletik» haratago dagoenaren globalizazio modu bat. Botere faktikoek eta mendebaldeko gobernuek egoeraren jakitun dira, eta zerura begiratzen dute munduari begiratu dioten bezala: kapitalaren begiradarekin. Horregatik, azken urteotan espazioaren inguruko enpresa pribatuak sortzen hasi dira, hala nola Elon Musken Space X edo Amazonen sortzailearen espazio apustu berria.

Horregatik, itzulerarik gabeko klima eta ingurumen egoera batean, espazioan inbertitzea kapitalismoaren biziraupenerako giltzarri bihurtzen da hemendik aurrera. Badakigu itsasontzia hondoratzen denean arratoiek ihes egiten dutela, eta kapitalismoa orain suntsitu duen planetatik ihes egiten saiatzen ari da. Nolabait, eta oraindik beste argudio bat beharko bagenu, kapitalismoa planetarekin bateraezina dela agerian geratzen da berriro, kapitalaren eta bizitzaren arteko dikotomia hori berriro goraipatzen.

Orain, munduan egin den gentrifikazio prozesu bera gertatuko da espazioan, nahiz eta haientzat zorionez, han goian ez dirudien erresistentziarik dagoenik. Izan ere, lehen aipatutako enpresa berri hauek bidaia turistikoak proposatzen hasi dira espazioa merkantilizatzeko asmoz, unibertsoaren turistifikazioaren bidez, Fredrich Jamesonek garai batean hausnartutako kapitalismo berantiarraren logika kulturalari jarraituz. Eta bitartean gure planetan, kapitalismoak, bere propaganda makineria guztiarekin, ohartaraziko du espaziora doazela lurreko giza bizitza babesteko baliabideak bilatzera. Agian zerbait lortuko dute edo agian ez, baina ziur dakigu, gertatzen dena gertatzen dela, munduko langileriak ordainduko duela (eta garesti), orain espaziotik begiratuko gaituen gutxiengo boteretsu beraren mesedetan.