Egun hauetan, hauteskunde-kanpainako berbontzikeria baztergarriaren azpian harrapatuta, euskal herritarren eguneroko bizitza baldintzatzen duten mehatxu asko ezkutuan daude. Horien artean —beste bat— itsasadarraren azpiko tunela eraikitzeko proiektua dago, ibilgailu motordun pribatuen trafikoa «arintzeko».
Bizkaiko Foru Aldundia agertzen zaigu «errepide gehiago, zementu gehiago, mugikortasun jasangaitz gehiago» proiektuaren banderapean. Noiz? Eskura dugun informazio zientifiko onenak krisi klimatikoaren larritasunari buruz ohartarazten digunean eta ibilgailuen zirkulazioaren gehikuntzaren eta erregai fosilen kontsumoaren gehikuntzaren arteko erlazioaren berri —hau da, kutsaduraren eta berotegi-efektuko gasen gehikuntzaren berri— mundu guztiak dakienean.
Gogoratu Supersur autobide (bestela esanda, xahubide) ospetsua Bizkaiko ibilgailuen trafikoa «arintzeko» behar-beharrezko megaproiektua zela profetizatu zutela. Baina, nork erabiltzen du? Bide okerra hartzen duten gidari urriek baino ez. Ba, «jenioek berberek» sortu dute orain trafikoa «arintzeko» bikainkeria, hots, itsasadarraren azpiko autobidea.
Eta zein testuingurutan? Planetaren muga biofisikoek behartutako uzkurdura ekonomikoan, errepidez eta alferreko trafikoz jositako lurraldean eta Osakidetza bezain gaixorik (eta patogeno) dagoen Bilbo Handiko ingurumenean. Testuinguru horretan eta bere soflama ekologista ahul eta noizbehinkakoekin kontraesanean, EAJ-PSOE tandemari bururatzen zaion guztia hauxe da: «Ohikoa eta betikoa (areagotua)».
Egia da Urdaibaiko Biosfera Erreserba zementatzen edo gure hiriburuen artean tipirri-taparra Abiadura Handiko Trena eraikitzen tematuta dagoen Imanol Pradalesen —duela gutxira arte Azpiegituretako foru diputatua (eta Sacyr eraikuntza enpresako akziodun ohia)— itsasadarraren azpiak zementatzeko irrika irrazional horren aurrean ezin dela inor harritu. Baina pairatzen ari garen krisi ekosozial larriaren aurrean, Eusko Jaurlaritzak —guztien diruaz— finantzatu nahi duen trantsizio-ereduaren barruan mugikortasun pribatua handitzea krimena baino okerragoa da, ergelkeria da.
Subflubiala Ez plataformatik, pentsiodunek, emakumeek, kaltetutako bizilagunek eta neska-mutilen gehiengo itxaropentsu batek osatutako kolektibotik, zentzugabekeria horri aurre egitea erabaki dugu.
Makrolan alferrekoa eta gogaikarria, hauts eta kamioi pila, Artatzako parkearen murrizketa nabarmena, Institutuko eta Erromoko Eskola Publikoko bizitzaren alterazio larria, edo ingurua betiko degradatuta ikusiko duten bizilagunak; hori guztia egia (eta saihesgarria) da. Baina eztabaidan dagoena ez da bakarrik aurreko guztia. Astakeria horren aurka egitera garamatzana, funtsean, kalte soziala da, edonongo pertsona gehien-gehienei kudeatzaile kaskarrek eragindako kalte soziala; gure oraina eta etorkizuna hipotekatuta ikusiko baititugu. Kudeatzaile kaskar hauek mugikortasun eta garraio jasanezinaren sua itzaltzeko autobide gehiagoren gasolina erabiltzen baitute.
Bizkaiko Foru Aldundiak berak ere, errealitatea ezkutatzea lortzen ez duen aldi bakanetako batean, onartu du obra horrek autoen trafikoa %30 handituko lukeela... Horrek ez dirudi oso gomendagarria, ez hemen, ez orain.
Bestalde, edonork daki 450 milioi euroko hasierako aurrekontu hori (beti bezala, obra amaitzen denerako bikoiztua baino gehiago) askoz hobeto inbertituko litzatekeela garraio publikoaren erabilera hobetzeko eta sustatzeko, bai eta errepideetako ibilgailu pribatuen kopurua murrizteko eta, ondorioz, berotegi efektuko gasen isurketak murrizteko ere. Horrek inbertsioak ekarriko lituzke, baina beste azpiegitura batzuetan, hala nola trenbideen eta autobusen sareak hobetzean eta ordutegiak eta konexioak optimizatzean, garraio publikoa erakargarriagoa izan dadin. Edo mugikortasun aktiboa sustatzea, hau da, bizikleta ibiltzea eta erabiltzea, oinezkoentzako eta txirrindularientzako azpiegitura seguruak sortuz eta hobetuz. Horrek barne hartuko lituzke bidegorriak, eskolarako bide seguruak, eta hiriguneetako trafiko ordenatuagoa eta seguruagoa.
Era berean —eta abusatzeko asmo barik—, Aldundiaren «jenio» horiei gogoraraziko genieke hiri-plangintzaren eta mugikortasunaren arteko integrazio handiagoa bilatzea komeni dela, egungo desplazamendu luzeen beharra murriztuko duten hiri-inguruneak sortzea erraztuz, bide batez garraio-modalitate iraunkorragoak erraztua.
Eta iradokizunen kapitulua amaitzeko, %3ko aurrezkiarekin —afiliatu/komisiodunik saritu behar ez izateagatik—, garraiobide jasangarriago horietaranzko aldaketa kulturala sustatzera bideratutako hezkuntza eta sentsibilizazio kanpainaren bat ere finantzatu ahal izango litzateke. Ez horregatik.
Laburbilduz: zure auto partikularrean minutu batzuk gutxiago erabilita itsasadarraren beste aldera iritsi ahal izatea eskubide besterenezintzat jotzen duten horietako bat bazara (gehien-gehienak señoroak izan ohi direlako), egin mesede bat: hartu txalupa edo transbordadorea. Urte gehiago eta lasaiago biziko zara.
Baina, zorionez, horietako bat ez bazara, gurekin bat egiteko aukera kontuan har dezakezu, zementu gutxiago, ibilgailu pribatu gutxiago eta kutsadura gutxiago dituen Bizkaia lortzeko. Hitzematen dizugu ez zarela aspertuko.
