Heldu da garaia

Euskal Herrian badauzkagu termino politiko batzuk eztabaidatu eta arautu beharrekoak. Izan ere, hitz jakin batzuek esanahi ezberdina hartzen dute, hitza zeinek erabiltzen duen (herritarrek, alderdi politikoek edo komunikabideek). Euskadi bera, adibidez. Euskal Herriaren ikurra, alegia.

Aurretik gai hau autoritate ugarik jorratu badute ere (Davant, Orella, Zabaleta, Agirreazkuenaga, Nikolas, Azparren, Azkoaga...), garaia da agenda politikoan merezi duen tokian jartzeko. Lehenengo urratsa izan daiteke erakunde batek, bi euskal gobernuk aginduta, hau guztia sakon aztertu ondoren txosten tekniko bat prestatzea gero Hegoaldeko bi legebiltzarretan legez arautzeko. Era horretan, behingoz eta betiko honen gaineko adostasun legala lortuko genuke, eta mila eztabaida zentzugabe eta gaizki-ulertu saihestuko genituzke. Txosten teknikoa Vianako Printzeak, Nabarraldek, Eusko Ikaskuntzak, Euskaltzaindiak edo antzerako beste euskal erakunde batek presta lezake.

Harira joanda, gaur egun Euskadi aipatzen dugunean, ez dago garbi zer lurralderi egiten diogun erreferentzia. Batzuentzat zazpi lurralde dira, beste batzuentzat hiru. Ezbairik gabe, Euskadi hitza gaizki-ulertu ugari sortzen dituen terminoa da. Euskadi, gaur egun, ez da Euskal Herria (País Vasco). Euskadik, oro har eta gehienentzat, hiru lurralde ditu, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia. Egia da, garai batean, orain dela hamarkada gutxi arte, Euskadi zazpi lurraldetako eremua izan dela; baina hori aldatuz joan da urteak pasatu ahala, eta gaur egun aipatutako hiru lurraldeei soilik egiten die erreferentzia. Horretaz konturatzeko, nahikoa da gainbegirada bat ematea gaurko komunikabideek zabaltzen dituzten berriei, oro har, Euskadi hitza EAEko hiru lurraldeekin lotuta ageri da.

Euskal Herria (País Vasco), berriz, betidanik zazpi lurraldeetako eremuari lotzen zaio. Hitza ez da berria, aurreko mendeetako idazleek eta historiagileek erabili dute, eta gaur ere gure artean adostasun zabala daukan terminoa da. Beraz, Euskal Herriak nafarrak, arabarrak, zuberotarrak, lapurtarrak, gipuzkoarrak eta bizkaitarrak biltzen ditu. Horrenbestez, denok gara euskal herritarrak. Tamalez, azkenaldi honetan, Nafarroa Garaikoak euskal herritarrak izango ez bagina moduan tratatzen gaituzte, eta ez soilik Espainiako politikoek edo komunikabideek; gero eta maizago entzun behar dugu, batez ere erdaraz: «Euskal herritarrak eta nafarrak / los vascos y navarros». Gauza bera gertatzen da País Vasco terminoarekin, berez zazpi lurraldeei egiten baitie erreferentzia; hortaz, ezin da onartu «País Vasco y Navarra»País Vasco hori Euskadiren sinonimoa izango balitz moduan, nahiz eta ohiko samarra izan. Inon inori ez bazaio bururatzen esatea «euskal herritarrak eta gipuzkoarrak / los vascos y guipuzcoanos», edo «El País Vasco y Bizkaia», adibidez, zergatik nafarrekin bai? Zoritxarrez, gero eta ohikoagoa da antzerako esaldiak entzutea; bitxia da orain arte garbi zegoena —baita frankismo urterik gogorrenetan ere— zalantzan jartzea, nafarren euskaltasuna, hain zuzen ere.

Gustatu edo ez, alde egon edo aurka egon, nafarrok badaukagu Nafarroako ikur ofiziala. 13/1982 Lege Organikoaren bitartez, lehendabizikoz 1910ean Arturo Kanpionek, Julio Altadillek eta Hermilio Oloritzek deskribatutakoa, hain zuzen ere. Gauzak horrela, uste dut Euskadiko ikurrina Euskadirako uztea izango litzatekeela logikoena. 1894. urtean Arana anaiek diseinatu eta 1977ko urtarrilaren 19an ofizialki legeztatu zen Euskadiko ikurrin ofiziala, baita euskal eremu guztientzat ere, Euskaditik kanpo bizi garenontzat euskal ikurrina izan da, eta batzuentzat oraindik bada; baina uste dut heldu dela garaia kontsentsu baten bidez eremu desberdinetako ikurrak finkatzeko. Batzuentzat esaldi hauek mingarriak izango dira, bada asko kostatu zitzaigun ikurrina legez ezartzea; batzuk kartzelara joan ziren, beste batzuek bizitza galdu zuten. Zalantzarik gabe, Euskadiko ikurrinak jarraituko du izaten euskal herritar guztiek maitatua; baina bi euskal komunitate administratibo sortu ziren une beretik, beharrezkoa da ikur horiek arautzea, beste arazo batzuk konpontzeko.

Bistakoa da nafar askok ez dutela sentitzen Euskadiko ikurrina beren ikurtzat, ofizialki beste ikur bat dagoelako. Erremediorik ez badugu jartzen, susmoa daukat Nafarroako Komunitateko herritar asko, oraingo bidetik jarraituz gero, Euskal Herritik kanpo geratzeko arrisku handia dagoela. Espainian jadanik askok horrela ikusten dute, baita Euskal Herriko komunikabide eta erakunde batzuek ere, nahita, Nafarroa Euskal Herritik kanpo dagoela adierazten dute. Afera hau aldatzen bada, eta Konstituzioan eta Euskal Estatutuan ezarrita dagoen moduan egun batean lortzen badugu euskal komunitate bat sortzea, hor izango dugu maite dugun ikurrina, abian jartzeko euskal herritar guztiontzat.

Orain soilik geratzen zaigu Euskal Herriko ikur ofiziala sortzea, armarria daukagun moduan. Aurrekari bat badaukagu, Nafarroa Beherean erabiltzen dutena, ikurrin gorria, koroarik gabekoa, euskal herritar guztientzat baliagarria eta Nafarroa Garaian adostasun handia daukana. Ikur horri ezker aldean Euskadiko ikurrin gorri-berde-zuria gehituz gero, Euskal Herriko ikurra eduki genezake.