Euskal Herriko Eskubide Sozialen Gutunak greba orokorrera deitu du datorren urtarrilaren 30erako Euskal Autonomia Erkidegoan eta Nafarroan Pentsioak, soldatak eta bizitza duina lelopean. Plataformak ELA, LAB, ESK, Steilas, EHNE, Etxalde eta Hiru sindikatuak biltzen ditu, baita gazte erakunde, feminista, ekologista edo pentsiodunen elkarteek bultzatutako gizarte mugimenduak ere. Greba horrekin bat egin du CNT sindikatuak ere. Erakunde sindikal eta mugimendu sozial horiek guztiek gutxienez 200.000 militante biltzen eta ordezkatzen dituzte Euskal Herrian. Zita: «Greba modu ofentsiboan ulertu behar da, erreforma neoliberalak geldiaraztea baino bilatzen ez zuten aurreko greba orokorretatik haratago doa».
Greba deialdia 2019ko urriaren 23an iragarri zen, hau da, estatuko gobernurik osatu baino askoz lehenago, eta azken hauteskundeak ere antolatu baino lehenago. Beraz, greba modu ofentsiboan ulertu behar da, erreforma neoliberalak geldiaraztea baino bilatzen ez zuten Estatuko aurreko greba orokorren dinamiketatik haratago doalako. Oraingoan, pentsiodunen mugimenduaren irmotasuna izan da euskal gehiengo sindikalaren eta militantzia sozialaren motorra, aldarrikapen ezberdinak esparru komun jakin baten pean uztartuz: errenta eta aberastasuna birbanatzeko politika ekonomikoaren aldaketa bultzatzea, eta genero berdintasunaren eta lan eta bizi baldintzen iraunkortasunaren defentsa irmoa egitea. Agian, greba honek ez du itxaroten txandako gobernuek erabaki arte zein den gure gizarteak jarraitu behar duen norabidea, eta horrek amorru eta gaitzespen handiagoa sortu du zenbait gizarte-eragileren artean. Programa eta haren garrantzia ulertzea beharrezkoa da horri buruzko edozein zalantza argitzeko.
Zer defendatzen da greba orokorrarekin?
Aldarrikapenen helburua da lan-harremanen eta gizarte-babesaren euskal esparru bermatzaileagoa eratzea, lurralde horretan sortzen baitira aldarrikapen-mugimenduak, eta esparru horri politika eraldatzaile zehatz batzuk ezartzea bilatzen baitute.
Lan-arloko aldarrikapen nagusiak hauek dira: (i) hileko gutxieneko 1.200 euroko soldata lortzea; (ii) asteko gehieneko lanaldia 35 ordura jaistea eta kontratu partzialetan gutxienekoa 20 ordura igotzea; (iii) azpikontratatutako enpleguan subrogazioa bermatzea; (iv) prekaritatea murriztea soldata-arrakalaren, lan-osasunaren edo aldi baterako kontratuen aurkako benetako neurrien bidez; eta (v) Langileen Estatutua erreformatzea. Hitzarmenak eta lurralde-aplikazioko lehentasuna estatukoekiko, soilik esparruetako baldintzak hobetzea ahalbidetuz. Aldarrikapen horiek guztiak Confebask eta CEN patronalei zuzentzen zaizkie, bai eta Eusko Jaurlaritzari, Nafarroako Gobernuari eta Estatuko Gobernuari ere, beren kudeaketa-eremuetan aplika baitaitezke.
Pentsioekin eta aberastasuna birbanatzeko politikekin lotutako arazoak ere jorratzen ditu Eskubide Sozialen Gutunak. Pentsioei dagokienez, oraingoz Estatuaren eskumenekoak direnak, honako hauek planteatzen dira: (i) 65 urteko erretiro-adinera itzultzea; (ii) kalkulua egiteko azken 15 urteak hartzea, 2011ko erreformaren aurretik; (iii) urtero gutxienez KPIarekin igotzea; eta (iv) 1.080 euroko gutxieneko pentsioa ezartzea, eta Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak gutxieneko pentsioak osatu ahal izatea, beharrezkoa denean. Gobernu horientzat, zehazki, mendekotasun-egoeran dauden pertsonen berme-errenten eta estaldura unibertsalaren inguruko aldarrikapenak zuzentzen dira, DSBE eta DSBE: (i) LGSren %100ean koka daitezen eskatuz; (ii) bi pertsonako unitate konbentzionalen kasuan LGSren %50eko gehikuntzarekin, eta hiru kide edo gehiagokoen kasuan %50eko gehikuntzarekin.
Soldata duinak defendatzea, zentzu zabalean, ezinbestekoa da pertsonen lana sozialki aitortzeko; bestela, gaizki ordaindutako lan batek lan-prekaritatea birsortzen du, eta pertsona asko uzten ditu ostrazismoan eta esklabotzan, euro gutxi batzuen truke.
Zita: «Greba orokorrak Confebask eta CEN patronalei zuzenean eskatzen die gai zehatzei buruzko lanbide arteko akordio bat sinatzeko, nahitaez aplikatu beharrekoa».
Horrela, deialdia egin duten erakundeek beren aldarrikapenak aurkezten dizkiete gobernuei, lurraldean dituzten eskumenen arabera, haietan eragin zuzena izan dezaten. Mobilizazio honek aldarrikapen bakar bat ere zehaztu ez duen gobernu modu bakarra Europar Batasuna izan da. Gainera, alderdi hartzaileei dagokienez, mobilizazioak zuzenean Confebask eta CEN patronalei eskatzen die gai zehatzei buruzko Lanbide Arteko Akordio bat sinatzeko.
Sindikatuen berritzea, greba orokorraren bidez
Greba orokorrak elementu berriak proposatzen ditu, bai eta sindikatuak berritzeko elementuak ere, soldatak dimentsio guztietan (pentsioak barne) gehituz eta defendatuz aldarrikatutako edukietan, bai eta pentsio, feminismo eta gazte-mugimenduak antolaketa-prozesuan txertatuz ere.
Bizkaian, krisi osteko greba orokorren zikloak, greba feministek ireki eta klimaren defentsan, sindikatuen eta gizarte-mugimenduen arteko banaketa gainditzen du, eta erakundeen eta sentsibilitateen arteko aliantza sakontzen du, funtsezkoa baita gizarte-inplantea duten mugimendu kontra-hegemonikoak ezartzeko orduan. Adibidez, greba orokor honetarako 170 greba-batzorde baino gehiago sortu dira herrialdeko herri eta hirietan, hala nola hiriburu nagusietako auzoetan (Bilbo, Gasteiz, Donostia eta Iruña) eta eskualdeetako herri eta hiri nagusietan, greba-egunerako prestakuntzak egiteko eta lurralde osoan zabaltzeko. Era berean, sindikatuek hainbat bilera egin dituzte euren militantziekin greba bultzatzeko, eta 1.200 enpresa eta administraziok baino gehiagok bat egin dute grebarekin.
Garrantzitsua da azpimarratzea greba orokor honek erakunde sindikal eta sozialen babes ugari jaso dituela deialdiko euskal esparrutik kanpo, eta, aldi berean, batera lan sindikala egiteko aukera-dinamika eta Euskal Herrian planteatutako aldarrikapenei babesa emateko mobilizazioa sortu dituela.
[...] Zita: «Greba orokorrerako deialdi honek oposizio gogorra sortu du euskal botere ekonomiko eta politikoaren aldetik». Baita ustez planteatutako helburuak eta aldarrikapen plataforma defendatzen duten erakundeen aldetik ere. Greba orokor horrek ekintza-ildo bereizi bat ezartzen du: alde batetik, kontrabotereko sindikalismo bat, egungo testuinguruetan beharrezkoa den eraldaketa-gaitasuna duena, eta, bestetik, ituntzeko eta elkarrizketa sozialerako beste sindikalismo bat, politika sistemikoaren mende dagoena. Lanaren politika ekonomiko baten eta kapitalaren politika ekonomikoaren arteko aldea.
