Hala adierazi du Anton Arriolak, Kutxabanken presidenteak, bankuko langileei bidalitako mezuan: euskararen maitale amorratua ei da, Poloniako talentudun langileak erakartzeko gure hizkuntza oztopo dela esan ondotik (poloniar horien seme-alabak euskara ikastera behartuak izango omen direlako eta horretarako interesik ez dagoelako). Bere hitzak irakurrita, alabak dituztelako matxistak ez direla dioten gizonekin gogoratu naiz. Ez dut zalantzan jarriko Anton Arriolak euskara maite duenik, baina bere hitzei supremazismoa darie.
Lehenik eta behin, talentua erakartzea aldarrikatzea deitoragarria iruditzen zait. Herrialde guztiek behar dituzte talentu mota ezberdinak dituzten pertsonak, ez soilik goi mailako ikasketak dituztenak. Eta, era berean, goi mailako ikasketak dituzten pertsonarik gabe zail du edozein gizartek etorkizun oparo bat eraikitzea. Akaso, ez dituzte Guatemalan medikuak edo Kongon ingeniariak behar? Beste herrialde batzuei talentua lapurtzea harrapakari-ideologia neoliberalaren adibide garbia da. Make America great again horren bertsio edulkoratua da: «Gure etorkizuna besteen kontura eraikiko dugu, besteei talentua lapurtuta».
Gizarte guztiek behar dute bizitza on bat sortzeko eta erreproduzitzeko gai izango diren pertsonak prestatu, garbitzaileak zein erizainak. Eta gizarte horretan gustura bizi ahal izateko baldintzak izan beharko lituzkete. Esaterako, agian ingeniari euskaltzaleak gure herrian egonkortzeko, euskaraz lan egiteko eskubidea bermaturik izatea ondo legoke. Hori ezingo die munduko beste inork eskaini; inon posible izatekotan, Euskal Herrian izango da. Baina horretarako, euskarak hegemoniko behar luke.
Arriolaren hitzak gezurrezko kontakizun batean oinarritzen dira, tamalez. Goi mailako ikasketa eta soldatak dauzkaten profesionalen seme-alabek ez dute euskara ikasteko beharrik. Hego Euskal Herrian badira eliteko gizasemeen ondorengoak hezteko diru-laguntza publikorik jasotzen ez duten eskola pribatuak, non euskarak inongo presentziarik ez duen. Atzerritik etorritako profesional askok eskola horietara eramaten dituzte beren seme-alabak.
Arriola jauna harrituko litzateke, baina ume horiek soilik gaztelania ikastera behartuko dituzte. Zeren Euskal Herrian soilik bi hizkuntza ikasten dira derrigorrez, gaztelania eta frantsesa. Beste hizkuntza guztiak, euskara barne, borondatez ikasten dira. Hori normaltzat hartzea, eta euskara ikasteko aukera oztopotzat hartzea, supremazismo hutsa da. Akaso, gaztelania ez da oztopo handiagoa Euskal Herrira etorri daitezkeen langileentzat?
Kontakizun alternatibo bat proposatzen diot Arriola jaunari. Euskal Herrira datorren edonori euskara ikasteko behar beste laguntza eskainiko bagenio, mundu osoko talentudun langile guztiei kultura bakar eta berezi bat ezagutzeko aukera eskainiko genieke. Beste inon ezingo dute gure hizkuntza ikasi, eta hizkuntzarekin batera, bertso bat ulertzeko edo Anoeta betetzeko gai den tipo baten akelarre euskalduna bizitzeko aukera izango lukete. Eta euskara ikasita Euskal Herrian erabat eta betiko errotzeko aukera ere sor daiteke, euskarak komunitatea egiteko eta gure lurrarekin emozionalki lotzeko gaitasuna baitauka, hizkuntza handi askok ez bezala.
Kutxabankeko presidentea botere ekonomikoekin egoten da maiz. Ondo legoke beraiei ere kontu hartzea. Aste honetan, estatu mailako patronal batekin bilera izan dugu, bileran esan digute estatuko hitzarmena ezin dela Nafarroan negoziatu, baldintza hobeak ezarri ezkero estatuko langileak Nafarroara joango liratekeelako lan egitera. Eta, bien bitartean, Confebaskek uko egiten dio langileak gurera erakarriko dituen gutxieneko soldata ezartzeari. Agian, hori da talentua erakartzeko Euskal Herriak duen oztopo nagusia: patronal erreakzionario bat pairatzen dugula.
ELAk Kutxabanken duen atal sindikalak asteon salatu du enpresak bere langileak izugarri presionatzen dituela bezeroak erakartzeko. Bada, euskarari buruzko adierazpenekin, bezero euskaltzale asko ez zituen erakarriko Arriola jaunak. Errotzea ere bada norbere balioekin bat egingo duten erakundeak izatea, eta horiekin harro azaldu ahal izatea. Arriola jaunaren hitz supremazistek lotsa besterik ez dute eragiten. Izendatu zuenak kargu hartu beharko lioke, oraindik ere gurea den finantza erakunde hori herritarron zerbitzura dagoela ziurtatzeko, baita euskaldunon zerbitzura ere. Bestela, ziur naiz Bankian euskal talentuaren zain direla, eta Arriola jauna beso-zabalik hartuko dutela.
