Euroa, bonuak, Europar Batasuna eta AEBak

Euroaren jaulkipen-finantza / krisia ondoko aldarrikapen batekin bukatuko litzateke: hemendik aurrera Europar Banku Zentralak (EBZ) herrialde kide desberdinen gobernu guztien zor guztia bermatuko du.

Baina ez dute hori egingo. Arduratuta daude Hazkunde eta Egonkortasun Plana betearazteko abileziarekin, nahiz eta jadanik frogatuta egon bete ezinezkoa dela. Izan ere, austeritaterako betearazte erreminta bakarra EBZn datza, zeinaren baldintzak austeritatean oinarritzen diren.

Ikus ditzagun, bonuei dagokienez, euroari buruzko Mosler-en proposamenak:

a) Diziplina printzipio bat. Urtero EBZk BPGaren %10eko errenta banaketa gobernu kideei, per capita-ko oinarrian. Kasu honetan, EBZk eskubidea izango luke kideei etorkizuneko banaketak ukatzeko, baldin eta defizit arauak betetzen ez badituzte. Baina proposamen hori ez dute eztabaidatu. Hortaz,ia seguru ez dela gauzatuko.

b) Mosler bonuak. Bonu horiek euroguneko herrialde indibidualak erabiliko lituzke, zergak ordaintzeko, baldin eta herrialde hori ordaindu ezean balego, noski herrialdeari esperantza erreala eskaintzeko. (Baina denbora oso laburra da, eta prozesu politikoa luzeegia.) Proposamen honetan sakontzeko, ikus http://www.unibertsitatea.net/blogak/heterodoxia/greziarako-proposamena eta http://www.unibertsitatea.net/blogak/heterodoxia/diru-teoria-modernoaren-irtenbidea-greziarako.

Hona, aldiz, EBn orain arte egondako zenbait fase. Lehen fasea, non austeritateak defizitak murrizten dituen, politikoki eta gaur arte, operatiboki jasangarria izan da.

Hala ere, badirudi bigarren fasean sartzen ari garela, non austeritateak BPGaren jaitsiera eta eurokide diren herrialde guztientzako defizit handiagoak ekartzen dituen. Baina operatiboki jasangarria da, eta euroari sostengatzen segitzen duen, oraingoz bederen.

Galdera hauxe da: jasangarriak ote dira politikoki defizitak murrizteko erabiltzen diren austeritate neurriak, baldin eta, orain bezala, defizitak areagotzen badituzte?

Ezezkoan, zer dator hurrengoan? Eta, noiz? Zenbat gaiztotuko da egoera? Politika aldatuko dute? Zer-nolako aldaketa izango da?

Begira diezaiogun etorkizunari. Lehen urratsa agian beste QE (Quantitative easing) bat proposatzea izan liteke, zeinak soilik egoera are gehiago txartuko baitu, herrialde kideak atzerapen egokiaren zain egongo diren bitartean. Politika hori ostikoka arituko da, esperientziak frogatu duen moduan.

Zenbat segituko luke egoera «berri» horrek txarrera jotzen eta ostikoka aritzen? Zenbat itxarongo dute berriz politika aldatzeko? Noraino eta noiz arte iraungo du gurpil zoro horrek?

Beste aldetik, badirudi AEBen defizitaren murrizketa gehiago laster etorriko dela. Hortaz, zer egin?

Zergatik ez jarri martxan Bill Mitchellek proposatutako plan orokor hau?:

Finantza merkatuak diziplinatzea. Merkatuak diziplinatzeko, ikus: Operational design arising from modern monetarytheory (http://bilbo.economicoutlook.net/blog/?p=5098) eta Asset bubbles and the conduct of banks (http://bilbo.economicoutlook.net/blog/?p=5240).

-Etxegintza krisia kalterik gabeko bilakatzea, ordaintzerik ezaren arriskuan daudenei errenta eta berriz erosteko eskaintzak eginez.

-Zor publiko gehiago ez jaulkitzea eta Altxor Publikoa Banku Zentralarekinbat egitea —izatez, errealitatean den moduan—. (Europar Batasunean arazoa dago, Altxor Publikoa ez baita existitzen. Horra hor, bada, EBrako lehen eginkizuna).

-Lanpostu bermea martxan jartzea eta segurtatzea ezen lan egin nahi duen baina lana topatu ezin duen edozeinek (sozialki onargarri den) gutxienezko soldata bat daukala sektore publikoan, komunitate garapena eta ingurugiro sostengarritasuna aurreratuz. Lanpostuak bermatzeko, ikus:http://e1.newcastle.edu.au/coffee/job_guarantee/JobGuarantee.cfm.

-Azpiegitura publikoaren garapenerako esku zabaleko fondoak hornitzea, zeintzuek etorkizuneko oparotasuna babestuko duten—ospitaleak, eskolak...—.

-Energia berriztagarrian ikerketan inbertitzea.

-Sistema federaletan estatu desberdinei demo diru laguntzak hornitzea beraiei permititzea beren kaleko argiak pizteko eta beren eskolak funtzionatzen mantentzeko. (Europan, EBko estatu ezberdinei per capita-ko diru laguntza luzatzea.)

-Hezkuntza publikoan Diru Teoria Modernoa (ingelesezko Modern Money Theory, MMT) ulertzearen aldeko kanpainetan inbertitzea.

-Itxarotea gastu pribatuaren susperraldirako —pizgarri neurri horietatik etorriko diren errenta handitzeak zor pribatuen mailak kontrolpean jartzen dituen heinean—.

Aipatutako planak edo antzekoak gauzatuko ez balira, EB osoa porroterantz abiatuko litzateke: http://www.unibertsitatea.net/blogak/heterodoxia/etorkizunean-zer.