Etxerako lanak, zalantza eta kezkak

Gaurkoan gurasoen artean eztabaida pizten duen gaikorapilatsua dakarkizuet: etxerako lanak. Askorentzat beharrezkoak, beste batzuentzat, aldiz, kaltegarriak. Zalantza edo kezkak ezin dira lerro bakarrean erantzun, eta erpin asko dituen gaia da.

Ikerketa askok aipatzen dute etxerako lanek ikasleengan duten eragina. Does Homework Improve Academic Achievement? A Synthesis of Research, 19872003, Cooper, Patall eta Robinsonena, garrantzitsuenetako bat da, 1987 eta 2003 bitartean bideratutako ikerketa bat baita, emaitza akademikoetan duten eraginari buruzkoa.

Ikerketa honen helburua da etxerako lanen eta lortutako hobekuntza akademikoaren eta lorpenaren arteko erlazio-maila zehaztea, emaitzak aldez aurreko ikerketekin alderatuta.

Ikerketan, etxerako lanen eta hobekuntza akademikoaren artean korrelazioa dagoela ondorioztatzen da, nahiz eta lortutako hobekuntza oso modu adierazgarrian behatutako ikasturtearen arabera aldatzen den: Lehen Hezkuntzako ikasleen kasuan (6-11 urte), etxerako lanek eragin negatiboa dute errendimendu akademikoan. Bigarren Hezkuntzako ikasleen kasuan (12-18 urte), aitzitik, erlazio positiboa ikusten da, eta, beraz, ikasketek azken kalifikazioak hobetzen dituztela planteatzen dute. Testuaren arabera, desberdintasunak hainbat faktoreren ondorio izan daitezke, hala nola gazteek zeregin horiek egiteko behar diren estimuluak aurkitzeko edo alde batera uzteko duten gaitasunaren eta ikasteko gaitasunen arabera.

Gai honi buruz hitz egiten dugunean, funtsezkoa da jakitea zenbat etxerako lan ordu behar diren emaitza akademiko onena lortzeko. Ikerketak berriro ere adin-tarteen arabera banatzen du etxerako lanen eraginkortasuna. Hala, Lehen Hezkuntzan eragin positiborik ez dagoela azpimarratzen du. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan onena astean 7-12 ordu bitartean bidaltzea dela ondorioztatzen du. 13 ordutik gora hobekuntza esanguratsurik ez dagoela ondorioztatzen da.

Zentzu berean, ikerketaren arabera, Batxilergoan (16-17 urte) egunean bi ordu baino gehiago bidaltzeak ez du eraginik emaitza akademikoetan.

Kontuan hartu behar da datu horiek emaitza orokorrak ematen dituztela, eta hainbat alderdi kontuan hartu behar direla, hala nola eskualdea (ez da gauza bera Euskal Herria edo Afrika, adibidez), adina edota familia- eta gizarte-testuingurua.

Garrantzitsua da aipatzea, halaber, ikerketak etxerako lanen eraginkortasun nulua edo, are okerragoa, kaltegarria izateko aukera bermatzen duela, agindutako kopurua gainditzen bada.

Cooper, Patall eta Robinsonen lan honekin batera, ikerketa zientifikoaren arloan erreferentzia diren dozenaka argitalpen daude, hala nola Visible Learning: A Synthesis of Over 800 Meta-Analyses Relating to Achievement, John Hattieren 2009ko liburu argitaratua, aurretiko ehunka ikerketari erreferentzia egiten, beren ondorioak ateratzen eta baieztapen oso interesgarria azpimarratzen duena: «Hezkuntzan benetan eraginkorra dena irakasle on bat da, eta ez etxerako lan asko izatea».

OCDE Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen arabera, etxerako lanek eskola-desberdintasunari laguntzen diote, eta are gehiago markatzen dituzte ikasleen eta haien familien desberdintasun sozial eta ekonomikoak, familien baliabide faltak agerian geratzen direlako.

PISA eta TIMSS bezalako nazioarteko txostenek adierazten duten bezala, argi eta garbi geratzen da Espainiar estatua dela ikasleek etxerako lanak egiten denbora gehien ematen duten herrialdeetako bat. Denbora inbertsio hain handiak alferrikakoak direla agerikoa da, Espainiar estatuak emaitza kaxkarrak erdietsi baititu aipatutako txostenetan azken urteotan. Gainera, horrek ez du esan nahi ikasle espainiarren errendimendua handiagoa denik ordu askoz gutxiago inbertitzen dituzten herrialde batzuetako ikasleena baino. Frantzia ere OCDEren batezbestekoaren gainetik dago etxerako lan orduei dagokienez.

Bada, halere, Lehen Hezkuntzan etxerako lanen onuraz hitz egiten duenik ere. Irene Pan-ek A Coruñako unibertsitatearen bidez egindako Deberes escolares, aprendizaje y rendimiento académico en estudiantes de educación primaria (2016) tesian bestelako ondorio bat nabarmentzen du: bidalitako etxerako lanen kantitateak eta denboraren aprobetxamenduak errendimendu akademikoan positiboki eta modu esanguratsuan eragiten dute, onuragarriak direlako, baina gakoa ez da kopurua, gakoa betebeharren kalitatean eta ikasleek beren etxerako lanak egiteko moduan edo emandako denboraren kudeaketan baitago. Irakasleen feedbacka funtsezkoa da, eta gurasoen laguntza garrantzitsua da etxerako lanetan, baina kalitatearen arabera.

Etxerako lanak egokiak izatea eta horiek betetzeko behar den denbora gehiegizkoa ez izatea dira etxerako lan on batzuen bi gakoak. Eta tresna teknologikoen eta berrikuntzaren bidez helburu hauek ahalbidetu ditzakegu. Hezkuntza-sare sozialak eta ikasgela birtualak erabiltzea ideia ona da haurrentzat ondorio positiboak izango dituzten etxerako lanak sustatzeko. Baina, lan hauek hautazkoak badira, hobe, ikasle askok ez dutelako baliabiderik izango egindakoa burutzeko, eta, aurretik aipatu bezala, horrek desberdintasunak areagotu besterik ez luke egingo.

Klasean landutako hautazko errefortzu gisa, gamifikazioa beste aukera interesgarri bat izan daiteke; izan ere, aukera ematen dio ikasleari berrikuntzaren bidez ikasitakoa finkatu edo indartzeko eta ikaskuntza-prozesuari joko-dosi bat gehitzeko. Logikoa denez, neurri horietako edozeinek ikasgelaren aniztasunera egokituta egon behar du, bai adinaren arabera, bai multzoaren nortasuna edo gizarte-elementuak kontuan hartuta.

Laburbilduz, etxerako lan gutxiagorekin, etxerako lan hobeekin eta teknologia berriek eta berrikuntzak proposatzen dizkiguten aukerak aprobetxatuz, emaitza hobeak erdietsi ditzakete ikasleek. Ondo pentsa dezagun, beraz, etxerako lanak bidaltzekotan, zein helbururekin bidaltzen ditugun, eta ea benetan beharrezkoak ote diren.