Etxebizitza Ipar Euskal Herrian: egitateak eta aukerak

Angeluko Amodioaren Ganberatik hurbil, Robert Alday etxegileak eraiki luxuzko erresidentzien aitzinean zazpi egunez eta sei gauez antolatu dugun okupazioak egoera bitxi zein adierazleak ekarri ditu. Baita perspektibak ere.

Hasteko, ordezkarien jarrera. Alday etxegileak aste osoan ez die kazetariei erantzun nahi izan. Paso egitea nahiago, isiltasuna erredola ona baita aurkariak mespretxatzeko. Angeluko alkatea antzekoa egiten saiatu zen, baina gure kolektiboak behin eta berriz deiturik, zezen plazara atera behar izan zuen azkenean, beste defentsa bat erabiltzeko. Etxegintzan ahal den eta neurri hoberenak hartzen dituela sinetsarazi nahi izan zion jendeari, beste batzuek gaizkiago egiten dutela, eta gure ekinbideak ez direla demokratikoak. Betiko lelokeriak.

Herritarren jarrera oso bestelakoa izan da. Angeluko biztanle ainitzek, auzo hurbilek, sustengua molde batez edo bestez erakutsi digute, haiek ere, zuzen edo zeharka, krisia pairatzen baitute. Eta, nahiz arduradun politiko edo enpresari batzuek gorrarena egin edo deus gertatzen ez balitz bezala aritu, bada saihetsezina den faktorea: errealitatearen printzipioa.

Goiz ala berandu, gutxiengoa da akusatuen aulkian jartzen dena eta lurraren eta etxebizitzaren gaian, fenomenoa gero eta begi-bistakoagoa da. Norberaren hautuak plantan bakarrik jarri nahi direlarik, parean gero eta presio gehiago jartzen bazaie, lehen traben eta porroten seinaleak ageri dira. Hori da pixkanaka leku ainitzetan gertatzen ari dena, Ipar Euskal Herriko jende, elkarte, kolektibo, hautetsi ugariei esker, bestelako kudeaketa batzuen eske. Jada, lorpen batzuk erdietsi ditugu eta hasiera baizik ez da. Orain, joerari itzulia eman edo gutxienez arrasta jartzeko ahalmena daukagu. Eta, indartze horretan, okupazio mugimenduak, joan den asteko ekintzaren arrakasta ikusirik, fase berria aktiba lezake: iniziatiba sendoagoak eraiki, hobe eta gehiago okupatzeko.

Iaz Arbonako Berruetan okupazio sonatua ukan genuen, ondotik Hazparnen gaztetxearen alde, Donamartirin 5G antena baten kontra, orain Angelun. Esperientzia politak denak, betiere bukaera duinarekin. Denbora berean, egun bateko okupazioak gero eta maizago ari dira gertatzen. Hozka batez igotzen gara? Zer gerta liteke, porlanezko proiektuak egin nahi dituzten lekuetan, kanpamenturako material egokia eta mardula jarriko bagenu? Eta haien bulegoetan eta etxeetan kemen eta sormen gehiagoz sartzen bagina? Zer okupatu, zenbat denbora eta zer lortzeko, nola aritu eta ihardetsi, horra eztabaidatzeko, partekatzeko eta erabakitzeko osagai onak.

Arbonako okupazioaren ondotik jalgi Ostia kolektiboan, herrietan diren dinamikei laguntza eman nahi izanez eta beste taldeen gogoak kontuan hartuz, jauzi berri hau helburu zehatz bati lotu nahi diogu: bihar, multinazionalek eta etxegintza enpresek dituzten eraikuntza asmoei erantzun garbia eman. Zer gertatuko litzateke, okupazio iraunkor bat iragartzearekin ez bada aski, benetan hunkituak izanen diren eremuetan molde herrikoian, determinatuan eta festazalean instalatzen bagina? Nola erantzungo luke prefeturak? Indarrez biztanleak eta herri oso bat kanporatu, lanak egin behar dituzten hilabete luzeetan lekuak militarizatu? Zer gertatuko litzateke, hamarnaka, agian ehunka pertsona komisariara eta Baionako auzitegira eraman behar balituzkete, guzti hori interes pribatuak salbatzeko? Ikustekoa. Dena den, saiatzeak benetan merezi du. Beraz, noiz hasten gara?

Bada, Frantziako Estatuan, aztarnak utzi dituen mamua: Notre-Dame-des-Landes herrian aireportuaren kontra izandako dinamika luzea, ZAD okupazioarekin. Borrokaren garaipena izan zen eta geroztik, kontseilu-txistea da hau erratea: «Astindu ezazu ZAD baten mehatxua eta ikusiko duzu, parean kikilduko dira, ez dute aurrera eginen». Nahiz hala ez gertatu, euskaldunek badugu aski gogo, indar eta irudimen gure erara herria itotzen ez uzteko, erresistentzia ederra eraikitzeko. Kanbon, Bouygues enpresa handiak eraiki nahi duen etxebizitza proiektua izan dadila lehen garaipena.