Azken egunetan, Nafarroako hainbat hedabidek zabaldu dute Nafarroako Kontuen Ganberak argitaratu duen txostena: Errenta Bermatuaren kudeaketa eta horren eragina enpleguan. Administrazioak Errenta Bermatua kontrolatzeko dituen mekanismoetan arreta jartzen duen dokumentua da.
Deskontrola, ez-betetzeak, hondamendia, porrota izan dira informazio horiek titulartzat hartzeko erabili diren terminoetako batzuk. Prestazio hori jasotzen duten pertsonak zuzenean seinalatzeko joera duten titularrak, txostenak dioenean zuzenean zentratu beharrean.
Zenbait albistek ez-betetzeei buruz hitz egiten dute, egoera orokortua balitz bezala. Hala ere, txostenak ez du ideia hori babesten. Adibidez, bertan adierazten da Foruzaingoak aztertutako kasuen %76k ez-betetzeren bat izan dutela, baina horrek barne hartzen ditu akats administratiboak nahiz dolurik nahitaez ekarri behar ez duten egoerak.
Pobreziaren eta Gizarte-bazterkeriaren aurkako Nafarroako Saretik azpimarratu nahi genuke Nafarroako Kontuen Ganberak kaleratutako txostenak ez duela zalantzan jartzen Errenta Bermatuak gizarte-babeserako tresna gisa duen eraginkortasuna.
Sortutako zalapartaren ondoren, eta Nafarroako hainbat alderdi politikoren errepliken ondoren, Eskubide Sozialeko, Ekonomia Sozialeko eta Enpleguko Departamentuaren erantzuna izan da duela hilabete batzuk iragarritako Errenta Bermatuaren eta Inklusiorako Eskubidearen Legearen aldaketa azpimarratzea.
Erantzun horren inguruan, Sarearen ustez, Kontuen Ganberaren txosteneko gomendioak onartzea abiapuntua izan behar da kudeaketa hobetzeko, prozedurak sinplifikatzeko eta gizarte-ekintzako profesionalen lana errazteko. Baina ezin dugu inolaz ere onartu aldaketa horien ondorioz estaldura murriztea edo diru-laguntza hori benetan behar dutenei sarbidea mugatzen dieten baldintzak gogortzea.
Bestalde, funtsezkoa da ulertzea pobrezia ez dela arazo estatiko bat; aldaketa soziokultural eta ekonomikoei erantzuten dien fenomeno dinamikoa da. Horregatik, pobreziaren eta gizarte-bazterketaren aurkako politikek malguak, zeharkakoak eta anbizio handikoak izan behar dute. Ez da nahikoa diru-sarrera bat bermatzea; etxebizitzarako sarbidea, prestakuntza, osasuna eta akonpainamendu soziala barne hartzen dituen eredu integral bat garatu behar dugu.
Ezin dugu ahaztu tresna horri esker gizarte-bazterkeriako egoeran dauden familia askok, batez ere egoera ahulenean daudenek, beren egoera egonkortu ahal izan dutela, eta bestela beren irismenetik kanpo egongo liratekeen aukerak eskuratu ahal izan dituztela. Eragin positiboa ez aitortzea pobreziaren murrizketan eta gizarte-kohesioan duen funtsezko zeregina alde batera uztea da.
Jakina, sistema hobetu daiteke eta hobetu behar da. Gizarteratzeko bidean pertsonei lagunduko dieten politika aktiboak indartuz. Horrek ez du esan nahi soilik enpleguan zentratu behar direnik, baizik eta beste oztopo batzuei ere heldu behar zaiela, hala nola prestakuntza faltari, osasun arazoei edo kontziliatzeko zailtasunei, etxebizitza eskuratzeko zailtasunei eta abarri. Gainera, beharrezkoa da sustapen soziokulturala, laguntza-sareak aberastea eta komunitateko bizitzan parte hartzea. Gizarte-kohesioaren egungo erronkek begirada berritzea eta politikak zabaltzea behar dute.
Errenta Bermatuaren onuradunak arazo administratiboen erruduntzat jotzea, bidegabea izateaz gain, kaltegarria ere bada. Narratiba honek aurreiritziak elikatzen ditu eta arriskuan jartzen du pobreziaren aurkako borrokan eraginkorra dela erakutsi duen politikaren onarpen soziala. Administrazioak bazterkeriaren egiturazko arrazoien gainean jardun behar du, ez horren ondorioen gainean soilik.
Errenta Bermatua babestu eta hobetu beharreko tresna baliotsua da, eta ez ahuldu beharrekoa pertsonen bizitzan duen benetako eraginari justizia egiten ez dioten diskurtsoekin.
