Prezioen esku-hartzea edo mugatzea, hau izaten da, askotan, boterea dutenek izaten duten joera erraz bat, batez ere inflazio-uneetan: elikagaien prezioa igo egiten da, prezioetan esku hartu behar da gehiegikeriak saihesteko eta erosteko ahalmena babesteko. Lehengaiek gora egiten dute, gauza bera. Alokairuak igo egiten dira, etxebizitzen prezioak igo... prezioetan esku hartu behar da. Produkturen baten prezioa txikia da edo jaitsi egin da, ba gutxieneko prezio justuak ezarri behar dira sektorea babesteko. Badirudi merkatu-ekonomiak bide estu batetik jo beharko lukeela, non prezioek ez luketen ez igo ez jaitsi behar, interbentoreak, kasu bakoitzerako, kontuz finkatuko lukeen prezio tartetik kanpo.
Baina, hala ere, munduan ez dago egoera hobetu duen beste eredu arrakastatsuagorik: merkatuko-prezioaren ereduak esku hartutako, edo prezio mugatuen, ereduaren aurrean garbi irabazi egiten du. Ekonomia planifikatuak ere merkatuko ekonomiak bihurtu dira, merkatuak finkatutako prezioekin, eta hori egin dutenean emaitzak hobetzea lortu dute: haien baliabideak modu askoz eraginkorrenean esleituz. Salbuespenik gabe.
Prezioetan esku hartze horren aldeko iritziak osagai etiko bat ere izaten du: gehiegizko prezio horien (altuak edo baxuak izan) kausei dagokienez, iritzietan posizioa irabazten dutenak espekulazioei buruzkoak izaten dira ia beti, batzuek beste guztiak galtzearen kontura onura ateratzen dutela esaten dute.
Izan ere, gutxitan erakusten da, kausa bezala, inflazio- edo deflazio-egoera bat eskaintzaren eta eskariaren arteko desorekaren sintoma dela, hau da, merkatuarena: eskaintza murriztuz gero, prezioek gora egingo dute; eta, handituz gero, prezioak jaitsi egingo dira. Eta alderantziz, eskaria bada aldatzen dena.
Hori horrela izanik, merkatuko eskaintza eta eskaria aldatuko ez dituen neurriek ez dituzte konponduko prezioen arazoak. Askotan, gainera, larriagotu egingo dute.
Produktu bat urritzen denean (ekoizpena murrizteagatik, eskaria handitzeagatik...), prezioen igoeran islatzen da, eta, ondorioz, ondasun garestiago horren eskaria murriztu egiten da, eskura dagoen ekoizpena berdindu arte. Eskari horren zati bat ordezko beste produktu batzuetara lekualdatu ohi da (Uzta murriztearen ondorioz oliba-olioaren prezioa igotzeak haren kontsumoa murriztea ekarri zuen, ekilore-olioaren mesedetan), eta ordezko produktu horren prezioetan ere eragin dezake.
Gainera, prezio altuagoa pizgarri bat da ekoizpen handiagoa egon dadin, etekin handiagoa izateko itxaropenak inbertsio berriak erakartzen ditu eta finantzaketak ere bai, eta, ondorioz, erraztu egiten du prezioa berriro jaistea ekoizpen handiago hori merkatura eramaten denean.
Eskasiaren ondoren prezioa igo ez balitz, eskaria ez zen murriztuko, eta, beraz, eskasiak hornidurarik eza ekarriko zukeen. Gainera, ez legoke ekoizpena handitzeko gogorik, eta baliteke merkatuaren oreka ez berrezartzea.
Prezioen inflazioak arazoak daudela adierazten du, gaixotasun baten sukarrarekin gertatzen den bezala. Osasun-arazo bat konpontzeko sukarra kentzeko erabakia hartzea ez da neurri garrantzitsuena, batez ere larria bada. Hori bai, emango den itxura ikuspegitik oso erakargarria da, izan ditzakeen ondorio negatiboek denbora gehiago beharko dutelako ikusteko, eta ondorio horiek neurriarekin duten lotura ez delako hain argia izango.
Adibidez, etxebizitzen alokairuen prezioaren inflazioaren arazoan, neurri nagusiak tentsioan dauden eremuetan prezioak mugatzera bideratzen ari dira. Diagnostikoak merkatu-arazo larri bat islatzen du leku askotan: eskaintza urria, azken urte hauetako eskari handiagoarekin alderatuta. Mundu osoan behin eta berriz egiten diren ikerketek (baita ekonomiako Nobel saridunen batenak ere) adierazten dute alokairuaren prezioak toki batean murrizteko neurri batek eskaintza ere murrizten duela eta eskaria handitzen duela leku horretan, hau da, merkatuaren desorekaren arazoa larriagotu egiten duela. Eta sarritan, azkar egiten du. Merkatuaren bi osagai hauen gainean neurririk ez hartzea errealitatearen aurrean begiak ixteko modu bat da.
Eta hortxe dago, hain zuzen ere, politikaren zeregina, ezinbestekoa eta erabilgarriagoa dena: sakoneko arazoak ebaztea, eskaintzan eta eskarian orekarantz doazen aldaketak sustatuz; erabaki horiek, sarritan, sektoreko ekonomiaren egiturak eraldatzea dakarte. Eta, bitartean, desorekaren ondorioak arinduz, haietatik ihes egiteko aukerarik eta baliabiderik ez dutenengan. Hala ere, neurri hauek, besteekin aldenduz, garestiagoak eta motelagoak izan daitezke, eta, beraz, irudi aldetik errendimendu txikiagoa izan dezakete.
Prezioaren ekonomiaren azterketak duen abantaila bat hau da: munduan prezioen esku-hartze kasuen kopurua oso zabala dela, sektore guztietan gainera eta horietako bakoitzaren bigarren itzuliko edo ondorengo ondorioak ia axioma izaerarekin aurreikus daitezkeela. Hala ere, horrek ez du eragozten, behin eta berriz, prezio arazo baten aurrean edozein motatako agenteek, berehala, prezioak mugatzea izatea eskatuko dutena, askotan arazoaren muina ez ukitzearen kontura bada ere.
