EAJ, 127 urte

1895eko uztailaren 31n, duela 127 urte beraz, Sabino Aranak EAJ sortu zuen. 127 urte kate luze baten katebegi gisa, Euskadi eraikiz eta egituratuz, euskal nazioa beraz eraikiz eta egituratuz. Duela 87 urte Landaburuk, garai hartan Kongresurako Arabako diputatua eta geroago erbesteko lehendakariordea zenak, Sabino Aranari buruzko artikulu hunkigarri bat idatzi zuen, honako hau zioena: «Eta gizon bat sortu zen. Probidentzialismoa, kasualitatea? Kontua da gizon bat sortu zela, lehen aldiz bere herrikideek sumatu ez zituzten arazoak sentitu zituena. Gizon hura igaro zen, eta haren obrak aurrera jarraitu zuen. Gaur egun, Herri horrek bere bizitza propioa eraikitzen du, eta epe ez urrunean lortu nahi du. Horretarako eskubidea duelako lortuko du, baina baita gehien axola zaiona ere, eduki nahi duelako eta sostengatu ahal izango duelako. Gizabanako baten nahia izan zena, gaur askoren irrika da, eta bihar Herri oso baten borondate irmoa izango da».

Karlistaldien eta foruen abolizioaren ondoren, industrializazioaren gorakadak immigrazio handia eta aldaketa handia ekarri zuen Bizkaiko gizartean denbora gutxian. Testuinguru horretan sortu zuen EAJ, Euzkadiren independentzia, Zazpiak Baten, euskal estatuaren burujabetza sortzeko helburuarekin. Helburua argi eta garbi zuen. Euskal kultura, euskara, euskaldunen interesak eta kezkak defendatu beharra, euskal kolektibo kontzientea izaten jarraitzeko borondatea ez baitzen aintzat hartzen espainol politika ofizialean. Sabino Aranak EAJren eskutik aldarrikatutako euskal nazionalismoa, abertzaletasuna ulertzeko, kontuan izan behar ezinbestez funtsezkoak ziren bat-bateko aldaketa eta krisi garaiak, hortxe eta horregatik jaio zen EAJ: erregimen zaharraren erorketa, ideia liberal zentralisten loraldia, karlismoaren krisia bere porrot militarraren eta foruen galeraren ondoren, espainiar nazionalismoaren krisi politiko kolonialak eta emantzipazio kolonialaren prozesuak: azken finean euskal gizartearen desagerpenaren hasiera izan zitekeena, hain zuzen. Sabinok ez zuen beste aldera begiratu, konpromiso zehatza hartu baizik, garairako berritzailea izanik kontzientzia askotan tentsio positiboa sortu zuen. Historiaren bilakaerarako euskaldunontzat funtsezko mezu bat sortu zuen, amets berritzailea.

«Euskotarren Aberria Euskadi da» izan zen bere aldarria euskal gizartearen aurrean. EAJ sortu zuen, espainiar nazioaren batasunaren izenean euskal foruen abolizio bortitzaren ondoren euskal lurretan egindako hondamendi politiko-instituzionala onartu ez zuten euskaldunen elkarte gisa. Ausarta izan zen. Euskadiren nazio izaera berretsi zuen historiaren aurrean, bere helburu politikoa aldarrikatuz, Euzkadi, eta bere eskubide politikoak lortzea planteatuz baketsu eta demokratikoki. XIX. mende amaierako Europako korronte nazionalistak ezagutuz eta Euskadin indarrean zeuden nazionalitateen printzipioa aplikatu zuen. Bere garaiko botere espainola denari aurre eginez, euskal gizartearekin konektatuz, zentralismoaren aurrean parte-hartze politiko hurbilagoa, horizontalagoa eta demokratikoagoa bilatuz. Mende berriari aurre egiteko euskaldunek behar zituzten erronkak planteatu zituen, erakunde zentralisten nagusitasun-posizio, politiko, sozial, kultural eta intelektualei aurka eginez.

EAJ sortu eta 127 urte geroago, bere borondate politikoa berretsi egiten da gaur egun, nazio izan nahi duen borondatean, modu baketsu eta demokratikoan, zazpi etxeko Euskadiko nortasun kolektiboa defendatuz, landuz eta berretsiz. Erronka horri aurre egiteak euskal nazioa eraikitzen pragmatikoki eta eraginkortasunez tematzen jarraitzea dakar, aldaketei aurrea hartzeko gai izango den gizarte berritzaile eta ongizate bat eraikitzean inplikatuz, ondo egindako lanaren garrantzia ezagutzen duten pertsonengan oinarrituz. Eta hori dena Euskadi kohesionatu eta burujabe batean epe luzerako proiektu bat partekatzen duen eta identitatearen zentzua duen komunitate bateko kide izatearen sentimenduarekin. Bedi.