Deskuiduan entzun ez baduzue…

Emakunde GizartePolitiketako Sailera baztertu dute Eusko Jaurlaritzaren organigrama berrian.Historian zehar, emakume asko matxinatu egin dira mandatu patriarkalaren aurrean, banaka matxinatu ere, eta beraientzat aurreikusita ez zeuden gaitasunak garatu dituzte. Adibide ugari daude, hala nola Téano, Pitagorasen eskolako filosofo eta matematikari greziarra (Kristo aurreko Vl. mendean), Alexandriako Hipatia, matematikaria eta astronomoa, asmatzailea eta idazlea, Alexandriako eskola neoplatonikoko buru izan zena V. mendearen hasieran, Hildegarda Bingen alemaniarra, santua, konpositorea, idazlea, filosofoa, zientzialaria, naturalista, medikua, abadesa, mistikoa, buruzagi monakala eta profetesa (1098-1179), Olimpia Gouges, frantziar idazlea, antzerkigilea eta filosofo poetikoa, Emakumeen eta Herritarren Eskubideen Adierazpena idatzi zuena, eta gillotinarekin ordaindu zuena Frantziako Iraultzak gizonei ematen zien askatasuna, berdintasuna, senidetasuna emakumeentzat ere eskatzeko ausardia (1748-1793).

Gugandik hurbilago, feminismo ilustratuaren teoriko guztiak... Eta olatua etengabe handituz joan zen. Banakako jarreretatik harago, emakumeak gai zehatzak aldarrikatzeko elkartzen hasi ziren (botoa emateko eskubidea, ordaindutako lana eta abar).

1975ean, Eleanor Rooseveltek babestuta, emakumeei buruzko Munduko Lehen Biltzarra egin zen Mexikon, eta Nazio Batuen Erakundeak mundu zabaleko emakume askoren sentipenak jaso zituen bertan.

Fase horretan, emakumeen mugimenduak zenbait eskaera egiten hasi ziren: emakumeak munduko biztanleriaren erdia baino gehiago baziren, gobernuek haien interesak kontuan hartu behar zituzten, gobernu horiek emakumeen zergekin eta lanarekin ere elikatzen baitziren, nahiz eta lan hori ordaindu ez.

Lehen Biltzar hartan, Nazio Batuen Erakundea osatzen zuten estatuek munduko gizonen eta emakumeen egoera aztertzeko agindua jaso zuten, bakoitzak bere eremuan.

Azterketa horren emaitza hamar urte geroago aurkeztu zen, Nairobin egin zen Munduko Bigarren Biltzarrean. Ondorioa izugarria zen: mundu zabalean, inon ez zegoen emakumeen eta gizonen arteko benetako berdintasunik; eta, egoera hori aldatzeko, arlo publikotik esku hartu beharra zegoen.

Mugimendu feministen eta, oro har, emakume guztien lorpena izan zen emakumeen eskaerak agenda politikoetan sartzea. Baina horrek oraindik aurkitzeko zeuden estrategiak eskatzen zituen.

Nazio Batuen aginduz, mundu osoan Emakunde eta antzeko erakundeak sortu ziren. Helburua desberdintasunen aurka borrokatzea zen, baita erakundeetatik ere.

Estrategia eraginkorrak aurkitzeko zailtasuna begi bistakoa zen, helburua zilegi bezain handinahia baitzen. Baina orduan Euskal Autonomia Erkidegoko Legebiltzarrean zeuden emakume legegile apurrek, emakumeen mugimenduek lagunduta, Emakunde sortzeko legea onartzea lortu zuten; ez zailtasunik gabe.

Egiturazko arazoa zenez, argi zegoen gizarte-aldaketa sakon bat eskatzen zuela. Eta, aldaketa hori lortzeko, ezinbestekoa zen esku hartze publiko globala, sektore guztietan (ekonomia, kultura, hezkuntza, etab.) eragingo zuena eta genero-ikuspegia zuten zeharkako politikak ezarriko zituena. Horregatik, legeak gobernuaren buruan jarri zuen Emakunde, Lehendakaria bera gidari. Horrek agindua betetzeko eraginkortasun handiagoa ekarriko zuen, eta horixe gomendatu zuten Nazio Batuek.

Urteetan zehar, ereduak hainbat sari eta aintzatespen lortu ditu, batez ere nazioartean (azkena, Nazio Batuena), hain zuzen ere bere egituragatik eta esku hartzeko moduagatik.

Urte hauetan zehar, bere estatusa jaisteko eta sail ezberdinetan kokatzeko hainbat saiakera egon dira; arrakastarik gabe, zorionez.

Gizarte-zerbitzuetan sartzeak 1970eko hamarkadako laguntza-politiketara garamatza berriz ere. Politika horiek desberdintasunaren ondorioak arintzen saiatzen dira (eta hori ere egin behar da), baina ez diote arazoaren erroari heltzen, desberdintasunari berari, alegia; eta, gainera, helburua indargabetzen dute.

Mugimendu feministek hirurehun urtetik gorako historia dute, eta haien eskaerak instituzionalizatzea urrats handia izan zen, baina ezin da atzerapauso bat bera ere eman, emakumeen itxaropenak gutxietsiz eta beheratuz, organigrama berri honekin egiten den bezala.

Akats bat izan dela pentsatu nahi dut, ezjakintasunaren ondorioa; baina, nire ustez, horrek ez du justifikatzen hartutako erabakia.

Politikan, ezer ez baita kasualitatea.

Herri honetako emakumeok, bertan bizi garen pertsona guztien ongizatean laguntzen dugunok, tinko eskatzen dugu akats hori ahalik eta azkarren konpontzeko. Soilik horrela hartuko dugu geure burua proiektu komun baten partetzat.