Demokrazia, bai!

Duela aste batzuk jendartean aurkeztu zen ekimen baten parte izan ginen, izaera politikokoa berau, euskal gizartearen atal zabal baten kezka eta gurariekin bat egin nahian. Espainiako politika osoa astintzen ari den inboluzio antidemokratikoaren aurrean euskal jendea adierazten ari den pasibitate kolektiboak kezkatuta, Demokrazia BaiI!-k emakume eta gizonez osatutako askotariko gune bilakatu nahi du egoeraren azterketa partekidetua egiteko. Era berean, horren ondorioez ohartarazi nahi dugu, euskal nazioa bidegurutzean aurkitzen baita oraindik indarrean dagoen autonomia/amejoramendu eredua agortu denean.

Estatuak, 78ko erregimenean kokatuta, berari atxiki zitzaizkiolarik bere aparatu propioak, bai eta alderdi politikoak zein fronte mediatikoa, orain arte ere abian jarri izan ditu antzerako ad hoc erantzunak aitortza nazionalekin eta subiranotasunarekin lotutako aldaketa politikoko planteamenduak azaldu direnean. Gogora ekar dezagun «patriotismo constitucional» (abertzaletasun konstituzionala) hura, Lizarra-Garaziko prozesuaren aurka lehenago eta Ibarretxe Plana deitu zen hartan geroago erabili zen kontzeptua. Oraingoan, ordea, Kataluniako procés-a izan da Espainiako Estatuaren gabezia demokratikoa agerian utzi duena.

155. artikulua estatu kolpe bilakatu da hautetsontzietan hainbat aldiz azaldutako jendarte kataluniarraren zilegizko borondatearen aurka. Auzitegi Nazionalak, Auzitegi Gorenak, Monarkiak eta Guardia Zibilak, denak batera borobilduta kolpe politiko-judiziala burutu dute, zeinetan gobernuek eta parlamentuek Estatua zuzentzeari utzi dioten, eta haiek dira, paradoxikoa badirudi ere, hautetsontzietatik igaro ez direnak, eta hala ere haiek zuzentzen dute jardun politikoa benetako gerra zikinean, Kataluniako independentziazaletasunaren gidari politiko eta sozialen aurka. Jardun hauek guztiek, era berean, brunete mediatiko fanatizatuaren bultzada eta babesa izan dute, erabakitzeko eskubidearen aldekoak aurkeztu dituelarik barneko etsai bailiran, Estatua eta gizartea kohesionatzeko asmoz, konstituzio aurretik «unidad de destino en lo universal» (unibertsaleko destinu-batasuna) esaten zen hartatik gertu diren nortasun ezaugarriak erreskatatuz.

Gaur Estatu espainolean zehar, Kataluniako procés-a errepresio eta xantaiaren bitartez geldiarazteko saioarekin batera, trantsizioa deitu zen hartako lurralde eredu autonomikoa kolokan jartzen duen olatua dabil. Ziur aski, «urrunegi» joan zela pentsatuko da, eta iritsi dela garaia tarteka «batasun nazionala» ezbaian jartzen duten Kataluniako eta Euskal Herriko subiranotasunaren bidea behin betiko bridatzeko.

Pultsu politiko baten aurrean gaude beraz, Katalunia, Euskal Herria eta Estatu espainoleko nazio eta komunitate autonomo desberdinetako indar progresistena, gero eta errepresiboagoa azaltzen den Estatuaren aurka, zeinek planteatzen duen erreforma-kontraerreforma ardatza, garai bateko Fraga eta Arias-Navarrok egin zuten bezala trantsizio-aurreko Estatu eredua ezartzerakoan.

Estatu espainol osoan nabarmentzen da prozesu konstituiente baten beharra, herritargoaren protagonismo aktiboarekin. Gaurko ereduak ez die erantzuten eskubide sozialei eta ez ditu babesten. Ez digu uzten herritarroi libreki erabakitzen interesatzen zaizkigun gaietan, askatasuna, berdintasuna eta anai-arrebatasuna nortasun ezaugarri izango dituen jendarteak eraikitzerakoan, Giza Eskubideen errespetu zorrotza zainduko den horietan. Bestalde, beharrezkoa litzateke prozesu konstituiente berri bat, helduko diona, esate baterako, konfederazio lurralde ereduari, nazioaniztasunaren eta erabakitzeko eskubidearen gainean eraikita, eta era berean erantzuna emango diena eskubide sozial eta laboralen triskantzari. Baina egungo testuinguruan, PSOE neutralizatu batekin eta inboluzioa PPren eta C's-en neofalangismoren eskutik, are beharrezkoagoa da Euskal Herriak eta Kataluniak euren prozesu konstituiente propioak lantzea ezpal eragilea izan daitezen Estatu espainolean benetako aldaketa lortzeko borrokatzen ari direnentzat.

Pribatuan gaur, eta gero eta gehiago publikoan ere, Madrildik esaten zaigu egungo autonomia estatutuak edo foru amejoramenduak, eskuilatuta eta bera gabe ere, ez luketela gaindituko unionismo politikoaren iragazia, FAESek eta C'sen, PPn eta Brunete medioatikoan dituen terminalek lideratzen dutena. Inboluzio politiko honen ezaugarria da oinarrizko eskubideei egiten dien setio itogarria (askatasun eskubidea eta beste) jarrera ideologiko eta politiko ultrakontserbadore eta ultranazionalisten lanabes bilakatu den Judikaturatik. Jarrera horiei dagokienez, gogora dezagun oraintsuko irudia zeinek azaltzen zituen Espainiako ministroak, Kulturakoa tartean, Malagado aste santuan «El novio de la muerte» (Erioren senargaia) Legioaren ereserkia abesten, Kristo baten irudiaren aurrean. Idatzi honen sinatzaileok adinarengatik ezagutu genuen nazional-katolizismoa indarrean dago eta uneko bilakaera inboluzionistaren atala da.

Ezin gara zimeldu herritargoak nahi dituen aldaketen protagonista izatea ukatu nahi dutenen mehatxu eta harropuzkeriaren aurrean, haien etengabeko indar erakusketa eta abusuen aurrean, amaigabeko beldur arazteen aurrean. Euskal demokrata guztiok barneratu behar dugu, azterketa partekidetutik, konpromiso kolektiboa, tajutze politiko berrietara, jardun instituzional eta sozial berrietara eramango gaituena. Zeren eta gaur eremu zabaleko eztabaida baten aurrean gaude. Ez da kontua eskuinaren eta ezkerraren artekoa, unionismoaren eta independentziaren artekoa, baizik eta inboluzioaren eta demokraziaren artekoa.

Eta gehiengoak aipatuta, horixe da eraldaketa sozial eta politikorako gure proiektu honek behar duena. Ez dago eraldaketarik berau bultzatu eta babestuko duen gehiengorik gabe. Eraldaketarako gehiengo horrek, bestalde, anitza eta zeharkakoa izan behar du.

Iragan apirilaren 13an urrats bat egin genuen norantza horretan, izan ere egun horretako gure argazkiak ez du izan nahi egonekoa eta koiunturala, justu alderantzizkoa baizik, alegia dinamikoa eta hasierakoa, ibilbide bati hasiera eman nahi diolako. Pentsamendu kolektibo eraldatzailea, gure proiektu nazionala eguneratzeko. Hori eskaintzen dugu. Uhin berean geundekeen neurrian, zure partaidetzarekin kontatu nahi genuke.