Borondate kontua da, errektore andrea

Ikasturte hasiera zaila izaten ari da EHU Euskal Herriko Unibertsitatean. Joan den urriaren 11n, irakasleen eta ikertzaileen ordezkaritzaren %90 baino gehiago biltzen duten lau indar sindikal nagusiek deitutako greba-eguna egin zen, ia erabateko lanuztea eragin zuen parte hartzearekin. Hamazazpi urte igaro dira azken greba sektoriala egin zenetik, baina egoera ez da gutxiagorako.

Poliki-poliki gizarteratzen ari den egoera ulergaitz honek zur eta lur utzi ditu euskal jendarteko sektore anitz, eta urrunetik zetozen hainbat arazo azaleratu ditu: urteak dira irakasle batzuek 500 euro baino gutxiago kobratzen dutela kontratu partzialetan, baina aurten jauzia kualitatiboa izan da USLO Unibertsitate Sistemaren Lege Organikoaren inguruan egiten ari den irakurketa hertsi eta zorrotzaren ondorioz. Baldintza prekarioak (800 euroko soldata!) eskaintzen dituzten kontratuei uko egitearen ondorioz, langile egonkorrek irakaskuntza-gainkarga bat hartu behar dute beren gain, edo, kasu askotan, ikasleek irakaslerik gabe hasi dute ikasturtea. Ezaguna da egungo errektoretza- taldeak hartutako erabakiek eragin zuzena izan dutela irakasleen lan- baldintzetan, bereziki, eta, oro har,ikasleek jasotako irakaskuntzarenkalitatean.

Greba hau ez da izan egoera honi azken hilabeteetan eman zaion lehen erantzuna. Irailaren hasieran, unibertsitate honetako 1.142 irakasle eta ikertzailez osatutako talde handi batek manifestu bat argitaratu genuen. Bertan, aurreikusten genituen egoeren inguruko gure kezka agerian utzi genuen (eta gertatzen ari dira), eta errektoretzari norabide aldaketa bat eskatu genion USLOren aplikazioari dagokionez hartutako erabakietan. Bi ekimen horiek unibertsitate-komunitateak sentitzen duen ezinegonaren erakusgarri dira.

Hori gutxi balitz, azken asteetan errektoretzak egindako adierazpenak entzun behar izan ditugu, sortutako problematika gutxietsiz eta, are gehiago, ordezkoen kolektiboaren existentzia bera ukatuz. Langileekiko erakutsitako enpatia faltaz gain, harrigarria da errektoretzako ordezkariek garatutako diskurtsoa, ordezkapenei lehen aipatutako 800 euroak gehienez irabaziko dituen kontratu mota bat aplikatzeko erabakia legeak berak ezarritako derrigortasunaren ondorio dela ulertaraziz. Harridura sortzen du horrelako baieztapenbatek; izan ere, legeak berak, 80.1.b artikuluaren azken zatian, ikerketa hori ordaintzeko aukera ematen du, «irakaskuntza-jarduerarekin harreman zuzena» duen bitartean.

Unibertsitatean eskolak eman dituzten irakasle guztiek badakite kasu gehienetan ikasgeletan ematen dugun irakaskuntza, garatzen dugun ikerketarekin lotuta dagoela. Hori da goi-mailako hezkuntzak markatzen duen aldea: ikerketaren bidez eskuratutako ezagutza ikasgeletako ikasleei egunerokoan helarazten diegula. Hori da gure hezkuntza sistemaren bikaintasunaren gakoa, eta horrek mundu mailako unibertsitate rankingetan gorenean egotea eragiten digu, EHUko arduradunek harrotasunez adierazten duten bezala.

Agerikoa da unibertsitateko lan-baldintzen prekarizazioa ez delaUSLOren ezarpen murriztailearekin hasi, baina horrek jauzi kualitatiboa ekarri du dinamika horretan. Antzeko interpretazioa egin behar izan du Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburu Jokin Bildarratzek, Hezkuntza Ministerioari ordezkapenei dagokienezUSLOren ezarpenean luzamenduaeskatu dionean. Are gehiago, joan den urriaren 18an 2023-26 Unibertsitate Plana deiturikoa onartu zen Hezkuntza Batzordearen monografikoan. Bertan, EAJ eta PSE-EE taldeen ekimenez, zuzenketa bat aurkeztu zen. Hala dio hitzez hitz: «Eusko Legebiltzarrak EHUko sailetan kontratazio- eta ikerketa-estrategia propioa lantzeko eskatzen du, unibertsitate publikoak gerora sortutako aldi baterako ordezkapenei erantzuteko duen gaitasuna bermatuko duena, ordezko langileak kontratatzeko aukerak bermatuz, bai irakaskuntzakoak bai ikerketa-lanekoak, eta 2024ko abenduaren 31 baino lehen ezarrita egongo dena».

Urtebete baino gehiago luzatzeak dakarren atzerapenaz eta unibertsitateak beteko duela bermatzeko kontrol mekanismorik ezaz gain, baieztapen honen funtsa da agerian uzten duela errektoretza taldeak orain arte egindako irakurketaren asmo murriztailea. Eusko Legebiltzarrak «estrategia propioa» eskatu dio EHUri, «bai irakaskuntza-lana, bai ikerketa-lana» kontuan hartuko dituena. Ez dirudi arrazoizkoa denik pentsatzea Eusko Legebiltzarra desobedientzia zibilerako edo foru-pasea egiteko deia egiten ari dela, eta, beraz, agerian geratzen da salatzen ari garen irakurketa murriztailea eta prekarizatzailea.

Izan ere, USLOk izan ditzakeen muga guztiekin, aukera ematen du lanaldi osoko ordezkapenak eta horren ondoriozko arazoekin lotutako egoera iraultzeko. Jakina, hori ez da nahikoa unibertsitateko prekaritatearen hedapen endemikoa amaitzeko, baina duela hilabete batzuk arte existitzen ez zen arazo bat saihesteko balio du. Hori dela eta, eskatzen dugu Errektoretzak eta sindikatuek, azken horiek langileen legezko ordezkari diren aldetik, beharrezko mekanismoak adostu ditzatela, hala badagokio, ordezkoen kolektiboak egindako ikerketa haiek emandako irakaskuntzarekin lotuta dagoela egiaztatzeko, eta horrela Eusko Legebiltzarrak emandako agindua betetzen dutela egiaztatzeko. Borondate kontua da, errektore andrea.