Farmazia-produktuen kontsumitzaile sutsuak gara euskaldunok. Hori mahaigaineratu duen EITB Focus-en ikerketarenak dira esku artean dauzkagun azken datuak, baina aldez aurretiko beste batzuen oihartzun errepikakorrak baino ez dira. Galdeketak azalerarazi duenez, EAEn eta Nafarroan 15 urtetik gorako biztanleen %60k kontsumitu dute farmakoren bat azken bi asteetan. Horien artean kopuru esanguratsu batek, gainera, egunero egin du, eta bat baino gehiago.
Zertarako, ordea? Bada, hamar sendagaitik hiru mina tratatzeko hartzen dira. Hortaz, gaixo kronikoen kasuak salbu, noizbehinkako kontsumotzat sailka daitezke horietako zenbait. Aldiz, erositako produktuen laurdena bihotzeko gaitzak eta tentsioa kontrolpean izatera bideratutakoak dira. Egunero kontsumitu beharrekoak, hortaz. Podiumaren hirugarren postua, berriz, osasun mentala kudeatzeko sendagaiei dagokie: lasaigarriei, lotarako pilulei edota depresioaren aurkakoei. Atzetik darraie kolesterola, diabetesa eta urdaileko gaitzak kudeatzeko farmako-sortak.
Arreta adin-tarteetara bideratuz gero, datuek diotenez, adinean gora egin ahala harik eta gehiago hazten da sendagai-kontsumoa. Zentzuzkoa izanagatik ere gertutik zaindu beharreko afera izango da hori, zahartuz doan jendartea baita gurea.
Ildo horretatik, azken urteotan geroz eta sendagai gehiago kontsumitzeko joera argia adierazi duen gizarte honetan, zilegi da ezbaian jartzea kontsumo-gorakada horren atzean zein arrazoi dauden. Ekoizleek, esaterako, badauzkate beraien interes ekonomikoak; hori dela eta telebistan ez dira gutxi izaten haien produktuen iragarkiak. Medikuek, aldiz, presio latzak jasotzen dituzte bai enpresa horiengandik baita pazienteengandik, produktuak preskriba ditzaten. Lehenengoek etekin ekonomikoa nahi dute; bigarrenek, aldiz, edozer gaitzetarako konponbide azkarra.
Izan ere, kontsumo-igoeraren pisuzko eragile moduan pazienteon erosotasun-nahia aipatu beharra dago: kolesterola, hipertentsioa eta gisakoak bizi-ohitura osasungarriekin kontrolpean mantentzea oso nekagarria da egunean pilula pare bat hartzearen erosotasunarekin alderatuz gero. Azkenik, egon litezkeen guztien artean beste bi arrazoi aipatze aldera... Bizi-erritmoak eta lanpostuen eskaera-mailak ere izango dute zerikusiren bat osasun mentalarekin, eta berori kudeatzeko hartzen diren zakukada pilulekin, ezta?
Honezkero kontrakoa pentsatzen hasia bazara, jakizu idatzi honen helburua ez dela, inondik inora, medikamentuen aurkako mezu bat zabaltzea, ezta gutxiago ere. Argi dago inolako sendagairik gabe ez dagoela osasun-sistema bideragarri bat mantentzerik, eta ukaezina da sendagaiek gure gizartearen osasunari eginiko ekarpena.
Aitorpen hori abiapuntutzat hartuta, ordea, beharrezkoa da (beste edozein produkturekin egiten den bezala) gaur-gaurkoz daukagun kontsumoa aztertzea, ebaluatzea eta ondorioetara iristea. Eta, egungo ondorio horiek garbi asko diotenez, galdua dugu sendagai-kontsumoaren neurria: gehienezko dosiak ondo errespetatu barik eta edozein huskeriagatik hartzen ditugu, antibiotikoen erabilera okerraren tasak inpaktu latza izan du jada beraien eraginkortasunean, eta abar luze-luze bat.
Hori guztia gutxi balitz bezala, hain daukagu arruntzat sendagaien kontsumoa, ezen ahaztu egiten baitugu ingurunean zein gure organismoan dauzkaten eraginak zein puntutara arte diren larriak. Guzti-guztiek dauzkate albo-ondorioak hartzen dituen pertsonarengan zein naturan, nahiz eta kalte horietako asko agerikoak ez izan, edota urteak behar izan azaleratzeko. Antisorgailu hormonalek, esaterako, kalte itzelak eragiten dituzte ur-inguruneetako espezieengan, eta parazetamola bezain arrunta den sendagai batek kalte hepatiko larriak sor ditzake gizakiongan haren dosiekin kontuz ibili ezean.
Hori horrela, berezkoak dituzten abantaila guztiak aitortuta zein dauzkaten arrisku guztiez jabetuta, denon hobe beharrez, has gaitezen sendagaiak tentuz baliatzen. Izan ditzagun eskura benetan behar ditugunerako, haien kontsumoak behera egin dezan gure esku dagoena egiten dugun heinean. Egia esan, ez da erronka makala, eta ez dago arazoa di-da batean konpon diezagukeen pilula magikorik.
