«Zaindu maite duzun hori» (Ruper Ordorika).
«Luxuzko kontsumoa, ikuskizunezko kultura, aisialdia kontrapisu moduan eskaintzen duten biltzar profesionalak, abangoardia gastronomikoa... Eredu arranditsu bat, kanpora begirakoa ezen ez barnera begirakoa, bizilagunak ahazten dituena, eta produkzio lanak lehenesten dituena erreprodukzio eta zaintza lanen gainetik» (S.C. Fanjul, El País, Ideas 2024-01-07).
Idatzi honetan, Groseko Manteo Parkerako Basque Culinary Centerren proiektuari eta haren kudeaketari buruzko gogoeta kritiko batzuk azaldu nahi ditut. Izan ere, proiektu horrek ez du benetan laguntzen NBEren 2030 Agendaren Garapen Jasangarriko helburuetan, gure politikariek eta erakundeek eta BCCk berak hain harro defendatzen dituztenak.
- Lurzatiaren kontsiderazioa. Lurzati hori Plan Orokorraren barruan berdegunetzat eta auzoko bestelako ekipamendu komunitarioentzat kalifikatuta dagoen (edo duela gutxi arte zegoen) oinarritik abiatu behar da. Eta Gros/Ulia auzoan erabat artifizializatu gabeko partzela bakarra da. Proiektu horrek, gainera, lagunduko du Groseko etxebizitzen prezioa eta alokairuko etxebizitzaren prezioa nabarmen igotzen.
- Garatu nahi diren hiri-politika berri guztien aurka doa proiektua, eta Europako eta nazioarteko dokumentu askotan jasotzen dira. Horietan guztietan, hiriko berdeguneak zaindu behar direla aipatzen da, baita kale, plaza eta abarretan dauden zuhaitzak ere, eta, hala badagokio, handitu egin behar direla. Komeni da 11.7 xedea gogoratzea Hiri eta komunitate jasangarriak izeneko GJHen 11. helburua lortzeko: «Hemendik 2030era bitarte, berdegune eta espazio publiko seguru, inklusibo eta irisgarrietarako sarbide unibertsala eskaintzea, bereziki emakumeentzat eta haurrentzat, adinekoentzat eta desgaitasuna duten pertsonentzat».
- Lurzatiak, 2010eko Hiri Antolamenduko Plan Orokorraren barruan (gaur egun berrikusten ari da), berdegunerako eta Gros auzorako ekipamendutarako kalifikazioa zuen, eta udalak Plan Berezi baten bidez garatu behar zuen urte horietan. Esan izan da lursail degradatua zela, segurtasun-arazoak zituela, eta abar. Baina egoera hori —hori ere eztabaidagarria da—, hain zuzen ere, udalak bertan behera utzi duelako gertatu da. Abandonu interesatua? Ildo horretan, gogoan izan behar da Katalunia Plazaren birgaitzea. Groseko beste espazio publiko bakanetako bat, herritarren parte-hartzea jaso eta irisgarritasuna hobetu ondoren, egokiro birgaitu zena, eta eremu marjinala eta bizitzarik gabea izatetik auzoko harreman sozial eta aisialdirako gune bizienetakoa izatera igaro zena.
- Orduan, zergatik garatu proiektua justu Groseko lursail honetan, beste kokaleku batzuk eskaini zaizkienean? Beharrak irakaskuntzarako eta ikerketarako espazio berriak lortzeko sortzen badira, ez al zuten balio lehen udalak eskaini zizkien lokalizazioek? Udalak eta BCCk ez dute serioski azaldu zergatik baztertu dituzten. Harrigarria da partzelaren hiri-kalifikazioa azkar aldatu izana, bizilagunekin hitz egitea ukatuz, baita obra-proiektuak lurzoru kutsatuen balizko existentziari buruzko azterlan bat egitea «ahaztu» izana ere. Non geratzen da Fundazioaren, gure sukaldari ospetsuen eta udalaren gizarte- eta ingurumen-erantzukizuna, paperean edo webgunean jartzen dutenaz eta egiten dituzten marketin-kanpainez harago? Denak balio al du «bikaintasun edo sofistifikazio gastronomikoaren» bila?
- Eta Fundazioei buruzko gogoeta bat, teknologiak bezalakoak baitira, zein helbururekin erabiltzen diren, onuragarriak izan daitezke ala ez. Argi dago BCCren Fundazioa ez dela ohiko irabazi-asmorik gabeko Fundazioa, eta, areago, gure sukaldari ospetsuen eta haien babesleen lobby handi bat bihurtu da, beren proiektu pribatu eta esklusiboetarako finantzaketa publikoa lortzeko.
- Ez nago proiektuaren aurka, baldin eta beste leku egokiago batean kokatzen bada, baina ez nator bat adostutako finantzaketa publikoarekin eta haren izaera elitistarekin, azken finean negozio handia baita BCCrentzat, gure, zergadunen, diruaren kontura.
- Badirudi alderdi batzuk erosoago daudela lankidetza eta kudeaketa publiko-pribatuan sistema publikoaren defentsan baino. Nola ez da sentituko desafekzio politikoa, desilusioa eta amorrua herritarrekiko komunikazioa eta elkarrizketa sistematikoki alboratu duten EAJ edo PSOE bezalako alderdien aurrean? Azkenean, lur errearen politika eta buruturiko ekintzak baino ez dituzte eskaini. Baita euskal ezkerraren erreferente nagusi bihurtu nahi dutenak ere, oraingo honetan bozketa garrantzitsuetan abstenitu eta profilez jarri direnak... «Hemen ez da ezer botatzen», dio A. Aduriz sukaldari ospetsuak... Manteoko parkea ere ez litzateke bota behar.
