Aniztasun funtzionalarena ere bai

Abenduaren 3an, Euskal Herrian ospatzen ditugun beste hainbat data adierazgarriekin batera, aniztasun funtzionala duten pertsonen nazioarteko eguna ere gogoratzen dugu. Ez da, inondik inora, ospakizunetarako eguna, aldiz, ezintasunen bat dugunon aldarrikapenak inoiz baina ozenago entzunarazteko eguna izan behar da, gure eskubideen alde borrokatzen jarraitu behar dugulako, aukera berdintasuna eta eskubide guztien jabe diren herritar legez aitortuak izatea nahi dugula oihukatzeko.

Une honetan, ezinbestez, kolektibo honen kezkarik handiena sistema kapitalistaren krisiak aniztasun funtzionala dutenengan eragindako ondorioak dira, izan ere, egungo egoerak gizarte osoari kalte egiten dion arren, ohikoa denez, gizarte bazterkeria pairatzeko arriskurik handiena dutenei eragiten die, bereziki.

Ukaezina da talde hau bazterkeria soziala pairatzeko aukera gehien dituenen artean dagoela, bazterkeriaren definiziorik onartuenetako bat aintzat hartuz gero, ardatz nagusi gisa ekoizpena, banaketa eta kontsumoa dituena, aniztasun funtzionalarekin bizi direnak modurik bortitzenean eta sakonean jasotzen dituzte sistemaren gainbehera eta bere ondorio sozioekonomikoak.

Urritasunen bat dutenentzat, krisiak dituen ondorio larriak esparru ugarietan azaltzen dira. Horietako bat da enplegurako sarbidea. Aniztasun funtzionala duten pertsonek beste inork baino zailtasun handiagoak dituzte lan merkatuan sartzeko, eta lortzen dutenean ere, besteek baino baldintza kaskarragoetan egiten dute. Gainera, kaleratzen dituzten aurrenetarikoak dira, arazo ekonomikoak hasten direnean.

Sistema kapitalistarentzat, aniztasun funtzionalean daudenak ez dira guztiz baliagarriak, gainerako langileen moduan ekoiztu eta plusbalioa sortzeko gaitasunik ez dutelako. Horregatik, askotan oztopatu egiten zaie lan merkaturako sarrera eta, lortzekotan, prekarietatea nagusi duten baldintzetan.

2011n, ezintasunen bat duten pertsonen langabezia tasa %20koa zen, ezintasunik gabeko herritarren %22koa zen bitartean. Gainera, ezintasunen bat duten emakumeek are tasa okerragoak dituzte gizonezkoekiko; 10 puntu inguru okerragoak, hain zuzen.

Era berean, erakunde publiko desberdinek eginiko erreforma eta murrizketek aniztasun funtzionala duten pertsonen barneratze sozialean atzerapauso larria ekarri dute, hainbeste urteetako aldarrikapenekin eta borrokaren bidez lortutako eskubideak galtzen ari baitira.

Urritasunen bat dutenek orain arte jasotzen zituzten prestazioak gogor murriztu dira. Adibidez, menpekotasunari lotutako laguntzen onuradun zirenek ikusi behar izan dute, sistema finantzatzeko diru gutxiago bideratu denez, prestazioak gutxitu egin direla eta, horrez gain, gogorragoak dira horiek eskuratzeko baldintzak.

Baina sektoreari lotutako murrizketa jakinak ez ezik, herritar guztiek pairatzen dituzten neurriek ere kalte egiten digute: BEZaren igoera, botiken eta protesien zein ortesien berrordaintzea edota langabezia saria murriztea; bigarren mailako herritar bezala kokatzen gaituzte.

Bestetik, krisi anitz honen aitzakiarekin, administrazio desberdinek aniztasun funtzionala duten pertsonei lotutako elkarte eta erakundeen gaineko diru-laguntzak, hitzarmenak eta ekarpenak murriztu egiten dituzte.

Neurri hauek, halaber, kolektibo honen bizitza kalitateari eta gizarteratzeko aukerei kalte egiten die, hirugarren sektoreko erakunde hauek eskubide berdintasuna aldarrikatzeko bidea eta lan munduan zein gizartean barneratzeko aukera ematen dute.

Gure gizartean nagusi den ekoizpen sistema kapitalistak erabateko herritartasuna ukatzen die aniztasun funtzionala duten pertsonei; herritarren sasi produktu bilakatzen ditu. Sistema, alabaina, bere aukeren mugetatik haratago jo du dagoeneko, bere izaera bera kolokan jarrita.

Zalantzarik ez dago sistemaren suntsipen honetan kalterik handiena pairatuko dutenak kapitalismoak bazterkeriaren mugan kokatu dituen talde horiek izango direla.

Premiazkoa da herritar guztiek, aniztasun funtzionala izan edo ez, bat egitea, egungo sistema pertsona guztientzako justizia soziala eta aukera berdintasuna ardatz dituen beste sistema batekin ordezka dezagun. Eredu barneratzailea, adina, genero, aniztasun funtzionala zein bestelako aldagai guztiak kontuan izango dituen sistema batekin.