Identitate bila joan nintzen aurreko astean, eta ez dakit barruko azalek oilo-ipurdirik izan dezaketen, baina hori da sentitu nuena. Hotzikara sentsazioa izan nuen eztarritik beherako organo eta heste guztietan Espainiako Erreinuaren koroa, ezpata eta fasces erromatarra zutoin luze baten puntan aspaldiko partez ikusi nituenean. Beti iristen naiz urduri samar Guardia Zibilaren itxarongela horretara.
Eskailerak gora gizon bat zegoen karpeta batekin ate parean jarrita, ilarako guztien izen-abizenak apuntatzen. Zerrendan ote nengoen ziurtatu nahi zuen eta Nor nintzen galdetu zidan. «Lizar» esan nion. Isilik geratu zen zerrendari so, gora-behera jende izenen artean nirearen bila nahastuta.
—¿Perdón, como ha dicho?
Neuronaren batek eztanda egin zion. Aditz bat zela pentsatuko zuen agian? Planchar hitzaren sinonimo bat-edo? Agian a-lisar, lisar... Batek daki, baina nire ahoak erabakita erantzun nuen inpultsuz, sarrerako gizonari esplikaziorik ez emateko modurik zuzenena zelako akaso: zeta-ren lekuan gaztelaniazko ce fonema sartu nuen, mihia hortzen artean jarrita. Eta ez dakit zergatik (urduritasunagatik agian) lehenengo silaban jarri nion azentua nire izenari. Tilde bat, por qué no: Líthar /li’θar/ antzeko hitz bat atera zitzaion nire eztarriari nahi gabe.
Orduan bai:
—Ah sí Líthar, aquí está, pase —ate parean gelditu ninduen berriro—. ¿Trae usted el DNI antiguo y una foto actual? —mugikorraren atzeko aldea erakutsi nion. Argazkia eta Nortasun Agiri iraungia sakelakoaren plastikozko azal gardenean sartuta neramatzan. Bigarren neuronatxo bat lehertu zitzaion antza, ze aita haserre-lagunkoi keinua egin zidan—: Guárdelo bien, mujer, así me lo pierden todos. Venga, pase.
Bost urte pasatu ziren azkenengoz itxarongela horretan egon nintzenetik. Barruan lau errenkadatan betiko banku gogorrak zeuden, eta gainean jesarrita nortasunen bila joandako beste herritar serio batzuk. Roy Anderssonen pelikula bateko eszena zirudien. Horrelakoak dira omen isiltasun burokratikoak. Espainiako Erregearen erretratu handi hori ere ez da hortik mugitu bost urte gazteagoa nintzenetik, kolorgetzen hasia da. Eta leihoan Espainiako bandera erraldoi bera astintzen zuen beste haize batek.
Eseri eta bi minutura kaka usaina zabaldu zen sala osoan. Buruak disimuluz eta diplomaziaz jiratu genituen egongelako jende zibilizatuok. Horra orgatxo batean etzanda zegoen haur jaioberriaren aurpegi zoriontsu-asea, eta ama baten begi lotsatuak eta irriño artega. Denok usaindu genuen, baina inork ez zuen ezer esan. Nortasuna gauza serioa da.
Ez dakit «ez gara animaliak» baino esaldi bortitzagorik irakurriko dudan denbora luzean, beste garai batekoa dirudi. Baina gaur bertan irakurri dut. Aberetuak sentitzen ote diren galdetu dio elkarrizketatzaile batek Boubacar Dioufi, eta berak baietz, dio merezi duela «bertze gizakiak bezala tratatuak izatea: ez gara animaliak. Bederatzi urte daramatzat hemen, eta ez ditut nehoiz ikusi zakurrekin etortzen, baina orain bai. Saldu egiten dugu, besterik ez; ez dugu mandilkeriarik egiten, nehondik ere. Biziraun nahi dugu, bertzerik ez».
Tartean gu, gizakiok, nortasuna eta identitatearekin irten ginen itxarongelatik eguerdirako. Plastikotxo karratu berria mugikorraren estalkian atzera gorde, «adiós» bat eta alde egin nuen beste bost urtez. Orain banaiz Nor.
