«Utero gabe itzultzen dizkiete umeak amei»

Sakelakoak erakusteko eskatu du Caddy Adzubak (Bukavu, 1981) jendez lepo dagoen EHUren Bizkaia aretoan, Bilbon. Entzuleek telefono mugikor adimenduak altxatu dituzte. «Kongoko Errepublika Demokratikoko herritarrak hiltzen ari gara zuek horrelako telefonoak izan ditzazuen». Afrikako eta Asiako emakumeek jasaten duten indarkeriari buruz hausnartzeko jardunaldiak egin zituzten atzo Bizkaiko hiriburuan, eta Adzuba kazetari kongoarrak eman zuen hango errealitatearen berri. Bi hamarkada daramatza herrialdeak gerran, eta aktibistak argi du ekonomikoa dela auzia, hedabideek afrikarren arteko tirabira gisa aurkeztu arren. Emakumeak dira gerra gehien sufritzen dutenak. «Armak ez dira soilik bonbak eta kalaxnikovak. Sexu indarkeria ere arma bat da gurean: suntsiketa masiboko arma».

Koltan izeneko materiala dute sakelako adimenduek, eta mineral preziatu horretan aberatsa da Kongo. Baina zorigaitz bihurtu zaie aberastasuna herritarrei. «Gure herrialdea pobreziatik ateratzeko baliabideak ditugu, baina beste herrialde batzuen menpe egon gara beti. Minerala ustiatu nahi duten enpresa eta estatuek ekarri dute gerra hona». Azaldu du talde armatuek gerra egiteko era garaikidea garatu dutela andrazkoak arma gisa erabiliz. «Etsaiak badaki gerra irabazita duela emakumeen gorputzean sartzen baldin bada». Datuak ere eman ditu: txosten ofizialen arabera, 500.000 sexu eraso izan dira 1998tik gaur egunera arte. «40 emakume bortxatzen dituzte egunero».

Andre nekazarien aurka egiten dutela azaldu du. Eta, produkzio indarraren eta ekonomiaren motorra diren heinean, herrialdearen pobrezia egoera sakontzen duela horrek. Hori gutxi ez, eta hiesa kutsatzen dietela azpimarratu du: «Bortxatutako emakumeen %66k hiesa dute, eta, horren ondorioz, komunitatean bazterketa sufritzen dute».

Helduen aurka ez ezik, neskatoen kontra ere erabiltzen dute indarkeria. Haurrak bahitu, bortxatu eta andreei itzultzen dizkiete gero, sexu organoak guztiz hautsita dituztela. «Bagina eta uterorik gabe itzultzen dizkiete amei. Ugalketa saihestu eta herriaren etorkizuna kolokan jartzen dute era horretan».

Frustrazioa eta trauma dira nagusi. «Basakeria mota berri bat dugu: emakumeen genozidioa edo feminizidioa. Sarraski antolatua da». Duintasuna eta genitalak galdu dituzte sexu erasoak jasan dituzten andre kongoarrek. Baina «pena» botere bihurtu nahi dutela gaineratu du. «Ez dugu biktima izan nahi, altxatu eta elkarri lagundu behar diogu. Pena botere bihurtu, eta ahaldundu egin behar dugu». Eta horretan ari da lanean Adzuba. Hegoaldeko Kivuko Hedabideen Emakume Elkarteko kidea da bera, eta herrialdeko emakumeen ahots isilduei toki egiteko ari da lanean. «Horretarako sortu genuen elkartea 2003an, egoeraren berri emateko».

Koltanaren ahotsak

Ez da erraza isiltasuna haustea, ordea. Eta testigantzak jasotzeko ahaleginean, errealitate gordinarekin egin zuen topo Adzubak 2005ean. Herrixka batera jo zuen bost lankiderekin batera, hango emakumeekin hitz egitera: hutsik aurkitu zuen herria. «Etxola batean emakume bat topatu genuen; ebakia zuen uzkitik baginara. Herrian andre gehiago egon behar zuela esan zigun, eta beste 80 aurkitu genituen egoera berean». Laguntza bila jo zuen Adzubak lankide batekin, eta zauritutako emakumeekin geratu ziren beste hirurak. «Medikuekin itzuli ginenean, lankide bat hilda aurkitu genuen, eta beste biak, bortxatuta». Bizirik ateratako lankideen testigantzekin hasi ziren Kongoko milaka emakumeren sufrikarioari ahotsa jartzen.

Nazioartean ere egoeraren berri ematen ari da. Azken urteetan AEBetan, Belgikan eta Ingalaterran izan dira, eta mineralaren erabilera debekatu du AEBetako Senatuak eurekin egon ondoren. Europako Parlamentuan orain ari dira auzia lantzen. Baina azaldu duenez, iritziak banatuta daude. «Kongoko hedabideetako emakumeak lobby lana egiten ari gara nazioartean».

Arduraz mintzo da Adzuba bere herrialdearen egoeraz, eta beharrezko ikusten du nazioarteko herritarrak egoeraz jabetzea. Bitartean, lanean jarraituko dutela adierazi du. Eta koltana duen sakelako telefonoa atera du berak ere. «Bost erosi nituen, nire odola duelako tresna honek bere barruan».