Ur likidoa aurkitu dute Marten, izotz geruzen azpian

Italiako zientzialari talde batek ur likidoa aurkitu du Marteko hego poloan. Azaldu dutenez, izotz azpian aintzira bat dago, 1,5 kilometroko sakoneran; lakua hogei kilometro zabal da. Europako Espazio Agentziaren Mars Express zundaren barruan doan MARSIS radarrak egin du aurkikuntza, eta bizia egoteko aukerari ateak ireki dizkio, aurkikuntzaren egiazkotasuna dudan jarri den arren.

Ez da Marten ura aurkitu dela esaten den lehen aldia, BERRIAri Edu Zubia astrofisikoak azaldu dionez: «Ura egoera solidoan aurkitu izanaren frogak daude, eta urak eragindako forma geometrikoak ere bai, baina milaka milioi urte dituzte». Oraingoan, ordea, likido forman aurkitu dutela adierazi du Italiako zientzialari taldeak.

Urteetako lanaren ondorio izan da aurkikuntza. Zientzialariek bazuten izotz poloen azpian ura aurkitu zitekeen susmoa. Halere, halako behaketa bat egiten den lehen aldia izan da. Zundak Planum Australe izeneko inguruaren gainetik egin zuen hegan, hego poloan, 2012. eta 2015. urteen artean. Eremuak 200 kilometro inguruko zabalera du, eta zero azpitik 120 gradu zentigraduko tenperaturetara iristen da. MARSIS radarrak irrati seinaleak bidaltzen ditu gainazalera, eta, horiek itzultzean duten indarraren arabera, lur azpiko geruzen osaeraren berri izan dezake. Zubiaren esanetan, radarraren emaitzak ziurtatuko dituen ikerketa independente bat behar da orain.

Radarraren neurketa horiek adierazi dute izotz azpian ura dagoela. Neurketen arabera, kilometro eta erdiko izotz geruzaren azpian, radarrak seinalea aldatzen zuen. Eremu horretatik 29 aldiz igaro ostean, ondorioztatu dute hogei kilometroko zabalera duen laku bat dagoela.

Horretarako, aldaketak egin behar izan zizkioten MARSIS radarrari. Lehen emaitzek 100 oihartzunen batezbestekoa bidaltzen zuten Lurrera, eta horrek seinale indartsuenak ezkutatzen zituen. 2011n, aldiz, makinaren softwarea aldatu zuten, eta datu gordinak bidaltzen hasi zen.

Halere, radarra ez da gai lakuaren sakonera aztertzeko, seinaleak uraren gainazala jo eta buelta egiten baitu. Ikerketako kide Roberto Oroseik, ordea, adierazi du «gutxienez metro bateko sakonera» duela lakuak.

Sakonera zehaztu ezin duten bezala, ez dakite aintzira ur likidoz soilik osatua dagoen, edo urez iragazitako harri porotsuz. «Galdera hori erantzuteko era bakarra bertara joan eta izotza zulatzea da», azaldu du Oroseik.

Ez da zientzialariek radarretan antzeko aldaketak ikusi dituzten lehen aldia. Aurrekoak, ordea, Lurrean izan dira. Groenlandiako eta Antartikako izotz azpiko aintziretan gertatu ohi da. Badira, ordea, alde esanguratsuak bi kasuen artean. Esaterako, munduko lurpeko laku gehienek —ez denek— ur geza dute. Marten aurkitu berri dutenak, berriz, ur gazia du. Hori uretan disolbatuta dauden gatzengatik da, zeinek gainazaleko magnesioak, kaltzioak eta sodioak baitituzte. Marten ugari ageri dira.

Bizitza aurkitzeko erronka

Gazitasun horrek, gainean duen izotz geruzak eragiten duen presioarekin batera, aintzirako ura izozte tenperatura baino txikiagoan egotea ahalbidetzen du, izoztea oztopatzen baitute. Lurrean ere hala gertatzen da. Esaterako, Antartikako Vida lakuan ura zero azpiko hamahiru gradu zentigraduan dago. Marteko lakuan, ordea, tenperatura askoz hotzagoa da, eta zero azpiko 70 gradu zentigradura irits daiteke.

Interes handiena sortu duten kontuetako bat, ordea, lakuan bizia egon daitekeela da. Ikerlarien arabera, posible izan daiteke, lurrean ere badirelako euren metabolismoan gatzak erabiltzen dituzten mikrobioak. Oroseik gaineratu du aurkitu duten habitataren antzeko batean bizi daitezkeenak ere badirela.

Zubiaren arabera, aldiz, lakuan bizia dagoen zehazteko era bakarra zulatzea eta ikustea da. «Hori jada zaila da Antartikan; pentsa Marten». Gaineratu du gazitasuna izan daitekeela gakoetako bat, zaila baita gatz askoko laku batean bizia aurkitzea. Halere, Lurrean sekula ikusi ez den organismo bat aurkitzekotan, zientzialariakez daki hari «antzemateko» gai izango ote diren.

Albertako Unibertsitateko ikertzaile Anja Rutishauserren esanetan, Lurrean aurkitutako lur azpiko lakuek erakusten dute «muturreko baldintzetan» ere bizia egon daitekeela. Halere, Marteko lakuko tenperaturak askoz hotzagoak direla adierazi du, eta uraren konposizio kimikoa ere ezberdina dela.

Mars Express zundak Marteko hego poloaren %10 bakarrik arakatu du. Beraz, halako laku gehiago egon daitezke, ikerketaren arduradunen arabera. Eremu guztia aztertzeko, ordea, hamabost bat urte beharko direla kalkulatu dute, eta operazioa amaitzeko lau edo bost besterik ez da falta. «Bateriak oso gastatuta daude, eta erregai gutxi geratzen da», adierazi du Oroseik.