Behin aurrekontuak aurrera ateratzea lortu ostean, Nafarroako Parlamentuak atzean utzi du legealdi hasierako txanpa. Ramon Alzorriz PSNko Antolamendu idazkaria (Iruñea, 1973) pozik dago. «Aldi egonkorra eta lasaia da, nahiz eta eskuina ahalegintzen den zarata ateratzen. Gu ondo goaz». Azken hilabete eta asteetako gaiak errepasatu ditu PSNren Iruñeko egoitzan.
Koldo Garcia Uharteko zinegotzi izan zen urte luzez. Lotura horrek ezinegona eragiten dizue?
Harritzen gaituena da zinegotzi, bizkartzain eta gidari izandako bat nolatan ailegatu den ministerio batean maila horretan aritzera. Justiziari dagokio erabakitzea zer botere izan duen. Sanchez presidenteak esan bezala, guk informazio guztia emango diogu justiziari, eta hark ebatzi dezala.
Jose Luis Abalos Espainiako Garraio ministro ohiak esan du Nafarroako norbaitek gomendatu ziola Koldo Garcia.
Guk ez dugu inor gomendatzen. Santos Cerdanen gidaria zen, baina ez dut uste inork gomendatu dionik ministerioko goi mailako aholkulari izatea eta erabaki hain garrantzitsuak hartzea.
Eskuinak jomugan du Santos Cerdan, PSOEko Antolamendu idazkari eta PSNko kide garrantzitsua.
Zalantzarik gabe. Boterea ez duen bitartean, eskuina bazterrak zikintzen eta lokazten ahalegintzen da, frogarik gabe salaketak egiten, eta beren buruari eskatzen ez diotena gainerakooi exijitzen.
Txibiteren agintaldiko bosgarren aurrekontuak dira. Lortutako azken akordioak zer ekarriko du?
Batik bat, babesa eta aurrerapena. Aurrekontuek pertsonak dituzte ardatz; izan ere, zerbitzu publikoak hobetzen dituzte, eta baliabide gehiago eskura jarri. Aurrerapen bat dira, egonkortasuna eta etorkizuna ematen baitizkio lurralde honi, eta baita hemengo biztanleei ere. Dirua dago inbertsioetarako. Aurrekontu orekatuak dira, eta Nafarroako herritarren gehiengoak babestutako ordezkaritza aurrerakoi batek onartu ditu.
Akordio hau adosteko errazagoa izan da besteak baino?
Ez. EH Bildurekin akordioak egitea ez da inoiz erraza. Alderdi exijentea da, baina erantzukizunez jokatzen du, eta hitzemandakoa konplitu. Negoziatzeko orduan exijente jarduten dute, baina badakite batzen gaituzten gauzetan jarri behar dugula ados, eta ez guztiz aurkako posizioetan gauden gaietan.
Nekazari batzuk parlamentura sartzen saiatu izanak baldintzatu egin zuen aurrekontuen inguruko eztabaida. Mugarri bat izan da?
Baietz uste dut. Nafar guztien eta haien ordezkari garenon etxea da Nafarroako Parlamentua, eta hara oldarka sartu nahi izatea, noiz-eta aurrekontuak eztabaidatzen ari direnean, mugarri bat da. Baita nekazarientzat ere. Gehienek ez dute bat egiten metodo horiekin. Nire ustez, talde horiek politikoki baldintzatuta eta antolatuta daude. Kanpoan gertatutakoak eta parlamentu barruko gertaerak koordinatuta zeuden.
Nor dago atzean?
UPNko eta Voxeko jendea. Parlamentura sartzeko oldarraldiaren lehen lerroan zegoen Elizagorriko alkatea, UPNkoa.
«Nekazari talde horiek politikoki baldintzatuta eta antolatuta daude. Kanpoan gertatutakoak eta parlamentu barruko gertaerak koordinatuta zeuden»
Oso gogor mintzatu dira Txibiteren aurka. Kezkatzen zaituzte horrek?
Bai, ikusten ari baikara hitzezko indarkeria hori gorantz doala. Eskuinaren diskurtsoak bazkatu egiten du. UPNk eta Voxek diote gobernuak ez diela jaramonik egiten eta horretan oinarrituz justifikatu dute parlamentura sartzeko oldarra. Ez da horrela. Gobernuak sektorea entzun du, eta esparru horretako eragileen 49 proposamen bildu ditugu aurrekontuetan, arrazoizkotzat jo ditugunez gero. Dena den, bidezkoa al da diru sarrera garbien %30 aitortzea soilik? Zergatik ez diegu hori bera egiten ostalariei, iturginei, ile apaintzaileei…? Politikoki ez diegu uko egingo 2030erako Agendako helburuei, ezta zerga arloko justiziari ere.
Zer moduzko harremana duzue UPNrekin? Inoiz baino okerragoa?
Bai. Sumindurik daude, eta errespetu pertsonala ere galdu dute. Ez gaituzte agurtzen. Ez dituzte barneratu joko arau demokratikoak, ez dituzte errespetatzen gehiengo demokratikoak. Boterea kendu dienari ez diote errespeturik.
Zer ondare utziko du Esparzak?
Lur errea utziko du atzean. Ez ditu ulertu nafarrak. Gobernatzera ohituta zegoen alderdia zuzendu du, eta ez du ulertu zer den oposizioa eta nola egiten den. Alderdiak ez du ulertu lurralde honetako herritarrek aurrera egin dutela eta beste agertoki batzuetarantz jo, ikuspegi desberdinekoen arteko elkar ulertzerantz. Herritarren gehiengoari mesede egingo dioten elkarbizitza eremuak sortu nahi ditugu.
Hamahiru urte pasatu dira ETAren adierazpenetik; ordutik, gizartea aldatuz joan da, eta alderdiak ere bai. Haiek ez dute egokitzen asmatu?
Ez nuke esango ez dutenik asmatu egokitzen, baizik eta ez dutela aldatu nahi izan. Ez dute garai berrietara egokitu nahi. Politika egiteko erabili dituzte ETA eta ETAren biktimak. Uste zuten gizartea ez zela gai izango memoria, justizia eta erreparazioa aldarrikatzeko eta bizikidetza arloan aurrera egiteko. Ez dute nahi askotariko jendearen arteko elkarbizitzarik. Noski, elkarbizitzaren alde egotea ez da bestearen ikuspegiarekin bat egitea. Bizikidetzak errespetua dakar, eta herritarrek bozkatu dutenari bide ematea. Aurrera egiteak ez du esan nahi ahaztu egin zaigunik zer gertatu zen, edo ez ditugunik memoria, justizia eta erreparazioa eskatzen.
«[EH Bilduri buruz] Hutsegitea da hori ukatzea. Norbaitek aurrera egin eta ez bazaio hori aitortzen, urratsak egiteari uzten dio».
Zuzendaritza berrituko dute. Uste duzu UPN aldatu egingo dela?
Ez. Ez dute aldatu nahi, eurak ez dira aldatzen. Nahi dute gainerakoak aldatzea, eta ez dira ohartzen PSNren bidea atzera ezina dela. Ez gara iraganera itzuliko, ez gara euren iraganera itzuliko. Gauzak oso argi ditugu. Gobernu aurrerakoien lidergoa izan nahi dugu. Besteen ideiak bere gain hartuko dituen gobernuak nahi ditugu, aldi berean besteek zure ideiak ere bere gain har ditzaten.
Esango zenuke ez direla berreskuratu 2019ko zuen aldaketa estrategikotik?
Ez dute ulertu politika beste modu batera ere egin daitekeela, beste alderdi batzuekin. Menpeko nahi gintuzten. Politika batzuetan bat egin dezakegu, eta beste batzuetan ez.
EH Bildu legealdiko zuen bazkide da?
Ez. EH Bildurekin ados jar gaitezke arlo sozialean, baina etika, instituzio eta hizkuntza arloek bereizten gaituzte. Diferentzia nabarmenak ditugu. EH Bildurekin negoziatu dezakegu, ados jarri, baina gobernatu ez.
EH Bilduk aipatu du legealdirako akordio bat egitea duela helburu, eta aurrekontu akordioan legealdirako konpromisoak jasotzen direla. Zuek hala ulertzen duzue?
Ez. Aurreko legealdietan egin ditugunen pareko akordioa da aurrekontu akordio hau, hori besterik ez.
Iruñeko Udalean, zergatik ez zen modurik izan ekainean akordioa egiteko eta bai, aldiz, abenduan zentsura mozio bat aurrera ateratzeko?
Bi arrazoi daude. Lehenik eta behin, boto gehien lortu zuen zerrendari gobernatzen utzi nahi genion, eta aztertu zer kontutan ote ginen gai ados jartzeko. Ezin izan ginen ados jarri, alkatea agintzailea eta handiustea baitzen, eta ez zuen hitz egin nahi, baizik eta gainerakoei gauzak inposatu. Nahiago zuen Espainiako eta Nafarroako gobernuei eraso egin, bere aurrekontuak aurrera atera baino. Bigarrenik, akordio oso garrantzitsua egin genuen EH Bildurekin, eta auzi etikoak eta politikoak jasotzen ziren. Etikoki, Nafarroako erakundeak errespetatzea aipatzen zen, euskara ez inposatzea, eta ETAren biktimak errespetatzea. Politikoki esanahi berezia zuen, lehentasun gisa hartzen baitziren UPNk kaxoi batean sartutako hiri proiektuak.
Ikuspegi kritikoa baduzu ere, EH Bilduk aurrerapausoak eman ditu?
Bai. Hutsegitea da hori ukatzea. Norbaitek aurrera egin eta ez bazaio hori aitortzen, urratsak egiteari uzten dio. Aurretik, onartu zuten hutsegitea izan zela desberdin pentsatzen dutenei eraso egin izana, eta biktimen mina ere aitortu dute. Iruñeko akordioan hitzez hitz aitortu du biktimak zaindu eta duindu behar direla, justiziaren eta erreparazioaren alde lan egin behar dela…
Garrantzitsua izan da hori zuentzat?
Bai, oso garrantzitsua. Badakit haientzat ere baietz. Ez da erraza pauso horiek ematea haien munduari begira, baina badakite garrantzitsua dela aurrera egiteko. Uste dugu ez direla aski, baina aurrerapausoak direla.
Zer-nolakoak iruditu zaizkizu Asironen udal gobernuaren lehen hiru hilabeteok?
Positiboak izan dira. Bestelako irudia eman du. Iruindarrak eskatzen ari ziren gauzak lehenetsi ditu, eta egonkortasun irudia eman; normal landu du diferenteen arteko elkarrizketa.
Urtarrilean komunikabide batek zabaldu zuen PSNko militante gutxi batzuek alderdia utzi zutela. Zentsura mozioak izan al du eraginik alderdiaren barnean?
Horrelako erabakiek arriskuak dituzte, baina mugimendu ausarta izan da, aldi berean. Estrategikoa. Nafarroako eskualdeetan azaldu dugu, eta gure jendeak ulertu du. Bestalde, informazio hori kaleratu zen, baina inork ez du alderdia utzi. Gezurra zen.
Foru Hobekuntzaren lantaldean argi utzi duzue estatusa, euskara eta ikurrak ez direla ukituko. Zergatik?
Horrela izango da. Argi eta garbi. Haiek [alderdi abertzaleek] Nafarroari buruzko beste ikuspegi bat dute. Guk oso argi dugu zer nahi dugun Nafarroarentzat: guretzat Nafarroa Espainiaren barruan dago, eta Europari begira. Errealitate soziolinguistikoak markatu behar du hizkuntza politika, borondatean oinarrituta. Halaber, Nafarroaren instituzioak ez dira ukitu behar.
«Zenbaiti iruditzen zaie guk ez dugula nahi euskarak aurrera egitea. Ez dugu arazorik, baina ez dugu nahi euskara arma politiko gisa erabiltzea».
Zergatik ezin da aldaketarik egin euskararen arloko legedian? Eskuinaren erreakzioaren beldur zarete?
Ez gara inoren beldur, ez dugu konplexurik inorekin. Abertzaleen mundukoek maiz leporatzen digute hori, eta eskuinak kontrakoa esaten digu. Ideiak oso argi ditugu. Hizkuntza babestu egin behar da, eta sustatu, baina errealitate soziolinguistikoari eta borondateari erreparatuta. Inoiz ere ez inposizio bidez. Horretan ez gara arituko, ez batzuekin ez besteekin.
Egungo errealitate soziolinguistikoa ez al da urteetan indarrean egondako hizkuntza politiken emaitza? Ez al dago errealitate hori aldatzerik bestelako hizkuntza politiken bidez?
Bai, noski. UPNk inauguratu zuen Fontellasko Argia ikastola. Euskarak ez du aurrera egin zona horretan, eta Iruñerrian ez da esperotako aurrerapausorik izan, nahiz eta sustatu eta bultzatu egin den. Hori da errealitatea. Eta guk ez dugu gogoko errealitate hori. Zenbaiti iruditzen zaie guk ez dugula nahi euskarak aurrera egitea. Ez dugu arazorik, baina ez dugu nahi euskara arma politiko gisa erabiltzea. Euskarak inoizko urratsik handienak egin ditu gobernu honekin. Euskararen arloko inbertsioa lau milioi eurotik hamabi milioira igo da, eta helduen alfabetatzea ia doakoa da.
