Azken egunetan hainbat elkarrizketetako protagonista izan da Chema Herzog (Donostia, 1955) Errenteriako PPko zinegotzia. Salvados programaren barruko Hiru egun Errenterian atalean egindako adierazpenek sortu dute harridura, PPko kide den neurrian.
Telebistako programa batean egindako adierazpenekin harrituta geratu da jende asko. Guztia berresten duzu?
Bai, berresten dut. Modu askotara uler daiteke, baina bai, ez dut esandako ezertan atzera egiten.
PPn Euskal Herriko gatazkak jarraitzeko interesa duenik badela iradoki zenuen. Adierazpen horien haritik, ohartarazpenik jaso al duzu?
Ez. Interes kointzidentzia bat dagoela esan nuen, edozeinek froga dezakeena. Zuk segurtasun enpresa bat baldin badaukazu, zure produktua gehiago saltzen da segurtasun eza baldin badago. Horrek ez du esan nahi ere hori horrela gertatu denik. Euskadi guztiak egin duen egiaztapen objektibo bat da.
Orduan, alderdiaren ohartarazpenik jaso duzu?
Ez. Ez dut jaso. Nire alderdiko jendeak nire ideiak errespetatzen ditu, nik nire kideenak errespetatzen ditudan moduan.
Jaime Mayor Orejaren izena aipatu zen. Berarekin hitz egiten al duzu horri buruz?
Ez. Gainera, nik ez nuen bere izena aipatu, eta ez daukat ezer esatekorik. Nire alderdiko bozeramaileak esan du bere ibilbidea akatsik gabea izan dela. Itxura eman dezake maila pertsonalean etekina ateratzeko ekintzaren bat egin duela, baina agian ez da hala izan.
Torturak egon direla onartu eta salatu zenuen, eta Pili Zabalaren hitzaldia jarri zenuen adibidetzat. Nolatan joan zinen hitzaldi horretara?
Pili Zabalak asko sufritu du, eta pertsonek, sufritzen dutenean, euren artean hurbiltzen dira. Pertsonen sufrimenduak ez du zerikusirik ideologia edo kokapen politikoarekin. Nik sufrimendua pairatu duen guztiekin enpatizatzen dut, arrazoi politikoak izan ala ez. Pili Zabalaren kasuak ukitu ninduen pertsona naizen neurrian, eta hitzaldi horretara joatea erabaki nuen. Aurretik Pili Zabalarekin egona nintzen, eta bere kasua azaldu zidan. Ez nuen ezagutu ere egiten. Hitz egin genuen, eta konturatu ginen bai berak eta nik gaizki pasatu dugula, eta ez berak ezta nik ere ez dugula errua eduki. Bata bestearekiko hurbil gaude.
Torturaren gaineko adierazpen horiekin bat egiten al dute alderdiko kideek?
Gertakari horiek benetakoak dira, eta vox populi dira. Beste gauza bat da hainbat sektore politikotan garrantzia handitzea, kapitalizatzeko. Baina hori egon dela ez dago zalantzarik, badakigu. Kasuak ezagutzen ditugu.
Zergatik zure alderdikoek ez dute horien gainean hitz egiten?
Ezagutza faltagatik edo ez dutelako nahi, arrazoia dena delakoa izanda ere, baina hor dagoen egiaztapen bat da. Agian PPko zinegotzi bati ez dagokio horri buruz hitz egitea, baina talde terroristen biktimei buruz hitz egin behar badut, gure herriak bizitako indarkeria mota guztiei buruz hitz egin behar dut. Beraz, hori aipatu beharra daukat; bestela, zure diskurtsoa erori egiten da, faltsua eta inpartziala delako.
Genovak gatazkaren gainean egiten duen lana zalantzan jarri zenuen, eta Euskadiko PP defendatu. Bakoitzak bide bat hartu du?
Ez, ez. Genovan beren munduan bizi dira, eta Euskadin beren munduan. Bakoitzak bere errealitatea bizi du. Nik nire errealitateari buruz hitz egiten dut. Genovan bizi dutena beste bat da, baina biek balio dute. Gainera, Genovan guztien zuzendaritza eta koordinazioa ematen da. Gure txostenak bidaltzen dizkiegu, eta alderdiaren interesen arabera erabil ditzatela.
Eta Euskadiko PPren barruan, pauso bat aurrerago al zoaz zu?
Ez. Denak goaz oinez, eta bakoitzak bere pausoa eramaten du. Ezin dut beste bat baino berritzaileagoa izan; agian beste arlo batean ez naiz beste kide bat baino berritzailegoa izango.
Hala ere, ez al duzu uste zure adierazpenek jendea harritu dutela?
Noski, ez delako ohikoa hemen hitz egin den gaiez hitz egitea, baina barneratuta ditugu. Jendeak badaki zer gertatu den.
Aste honetan bertan TBE Terrorismoaren Biktimen Elkarteak salatu du Angeles Pedraza elkarteko presidentea iraindu duzula. Egia al da?
Ez dakit nork egin dituen adierazpen horiek. Agian, TBEren militanteak dira, baina TBEk, oro har, ez du salaketa hori egin, baizik eta beste pertsona batzuek, ez ez dakit nor diren. TBErekin harremana daukate, baina ez dakit nortzuk diren.
Beraiekin hitz egin al duzu?
Jende askorekin hitz egin dut, baina nire ahotan jarri dituzten hitzak ez dira benetazkoak.
Zure arabera, gezurrak diren baieztapen horiek entzuteak zer sorrarazten dizu, TBE eta PPren arteko harremana kontuan hartuta?
Alarma handia, estres handia izan dut hainbat egunetan, eta sorpresa, haserrea, eskandalua.
TBErekin harremanak ona izaten jarraitzen du, beraz.
Nik ez neukan harremanik TBErekin lehen, eta orain ere ez daukat.
Nola aldatu da zure bizitza ETAren su-etenetik?
Ez da asko aldatu, baina zerbait bai, beste lasaitasun bat daukadalako. Aldaketa barnetik doa. Ni baino gehiago nire familia prebenitzetik (ez dut esango beldurrarengatik baina bai segurtasun ezarengatik), lasaiago egotera pasatu naiz. Hala ere, beti nabil adi, ez naizelako erabat fido, agian baten batek lehengo lepotik du burua.
Zergatik erabaki zenuen Eraikiz zikloan parte hartzea?
Batzeko eta elkarbizitzaren biderako aukera bat zela iruditu zitzaidan. Elkarbizitza gure herrian denek espero duten zerbait da. Nahi duguna da borrokak, kontu txarrak eta lubakiak alboratu, eta bizi. Gauza bat koexistentzia da; ja horretan gaude, merkatura joaten garelako eta okindegian aurkitzen garelako. Beste gauza bat da, berriz, elkarbizitza. Eraikiz zikloa aukera bat iruditu zitzaidan, eta ez nuen joan zedin utzi nahi. Trena ez baduzu hartzen, badoa.
Eraikiz aurretik egindako lan baten irudikapen bat izan zen. Nolatan hasi zineten zuen artean hurbiltzen?
Udala sortu zenean, ez genuen elkar ezagutzen. Aurretik jazarria izateak konfiantza ezara eramaten zaitu, PSE-EEkoekin antzekoa gertatuko zen. Bildukoak, berriz, bere adskripzio politikoak ondorio legalak izango zituen beldur ziren. Adskripzio politikoak ez du ondorio legalik, delitu ekintzek baizik. Ezker abertzalearen instantzia jakin batzuek bi gauzak nahasi nahi dituzte. Esaten da: jazarpen politikoa, delitu politikoa, preso politikoa… Preso bat preso dago delitu bat egin duelako; ez joera politiko bat duelako edo nahi duena egiteagatik.
Orduan nolatan eman zen hurbiltze hori?
Pertsona mailan elkar ezagutu dugunean posible dela ikusi eta gero. Hasteko, zinegotzi batzuk elkartu egin behar dira, eta elkartzearekin lortzen da ezagutzea. Ezagutzaren bidez, elkarbizitzara hurbil gaitezke. Gure lana hori ere bada, eta Eraikiz zikloa iniziatiba bikaina izan da.
Zer ikasi duzu ziklo horretan parte hartuta?
Oso zaila dela aurretik ezarritako ideiak mugitzea, batik bat sufritzeagatik erresumina duen jendea. Oso egoera gordinak bizi izan ditugu hemen denek, eta tentuz gabiltza aurrera ateratzeko sortu dugun defentsatik ez ateratzeko edo ez aldentzeko.
Eraikizen ondoren, gauzak geldirik daudela dirudi. Aurrera al doa?
Nik uste dut beste toki batzuetan ez dutela eduki Errenteriako Udalean eduki dugun borondatea. Horrek zailtzen du jarraipen bat izatea. Helburua toki guztietan desiragarria dela uste dut, elkarbizitza lortzea, armonian.
Eraikiz zabaldu egin beharko litzatekeela uste duzu, beraz.
Beste batzuk, hau posible dela ikusita, mobilizatu egin beharko lirateke, baina badirudi ez dela interesatzen, edo ez dela komenigarria, edo ezin dela egin, edo zailtasunak daudela, edo gu izan garela goiztiarrak. Politikak denbora politiko batzuk ditu ezin direnak albo batera utzi, eta tarteka etortzen direnak. Nik uste dut gizartea ongi bideratuta doala, eta bizitza sozialaren erregulazio hori emango da lehenago edo beranduago. Espero dut hori ezagutzea.
Talde politikoak Errenteriako gizartea baino azkarrago al doaz?
Ez. Gu gizartearen adierazpena gara. Politiko bat ez da gizartearen adierazpena besterik. Politikoa herriarengandik dator, eta herriaren isla da. Errenteriako herriak elkarrekin bizitzeko eta elkar ezagutzeko gaitasuna eduki du, eta bertako politikoek ere badirudi baietz. Agian, beste toki batzuetan, oraindik lana egiteko geratzen da.
Eraikiz, beraz, herrian islatzen da.
Alderantziz esango nuke. Eraikiz herritik atera da. Herriak aukeratu dituen agintariek egin ahal izan dute herriak bere baimena eman duelako. Areago, herriak eskatzen zuen.
Normalizazio osoa lortzeko gauza asko falta da egiteko. Presoak hurbiltzea bultzada bat litzatekela iritzi diozu?
Presoak hurbiltzea euren esku dago, edo euren erakundeen esku. Errenteriako herriak Eraikiz zikloa bultzatu duen bezala, presoen munduak hurbiltzea bultza dezake, bakoitzaren borondatearen arabera, zintzotasun eta prestutasunez.
Euren esku dago, beraz.
Hori ulertzen dut nik. Beraiek diote gobernuak egin behar duela, baina ez. Gobernua multzo zehatz baten portaeraren araberako ondorioetara mugatzen da. Gobernuak delitu bat egin duena kartzelaratu behar izan duen bezala, benetan damutzen dena, noski, ez da horren arriskutsua, eta berriro sozialitzatzen direnentzako dira espetxe onurak.
Pausoak eman dituzte; gehiago eman behar dituzte?
Presoen kolektiboak normalizaziorako eta hurbilarazteko ematen dituen pauso guztiak ongietorriak izango dira, behintzat, zinegotzi honen partetik, eta espero dut agintariak eskuzabalak izatea pauso horiek ematen dituztenean.
