Paueko Administrazio Auzitegiak atzera bota du Frantziako Hezkuntza ministerioaren kontra Seaskak ezarritako helegitea. EEP Euskararen Erakunde Publikoak eta hiruek 2019an izenpetu zuten hitzarmena ez errespetatzea leporatzen zion ikastolen elkarteak ministerioari. Hitzarmen horretan, baxoko ahozko handiaren parte bat euskaraz egiten ahalko zela adostu zuten, baina neurria plantan ezartzea ukatzen du Bordeleko akademiako errektoreak. Lehengo astean aztertu zuten Seaskaren helegitea urgentziazko prozeduran, eta gaur eman du erabakiaren berri auzitegiak.
Paueko epaileak ebatzi du prozedura desegokia hautatu duela Seaskak. Azterketetan euskara erabili dezaketen ikasleen kopurua mugatzeko Frantziako hezkuntza administrazioak hartutako erabakia irmoa dela kontsideratu du, eta, beraz, berau eteteko eskatu behar zutela. Hau da, beste gisan errateko, 2019ko hitzarmena betetzeko eskatu ordez, baxoko proba euskaraz egin ahal ez izateko erabakia bertan behera uzteko eskatu behar zutela Seaskako arduradunek. Ideia bera defendatu zuen Frantziako Hezkuntza ministerioak ere epaitegiaren aitzinean.
Urte hasieratik, behin baino gehiagotan bildu dira ikastoletako ordezkariak Bordeleko errektorearekin. Horietako bi bilkura aipatu ditu Paueko Administrazio Auzitegiak bere ebazpenean: otsailaren 4ean bideo-konferentziaz egin zutena eta apirilaren 13an EEPko ordezkariek eta hiruek izan zutena. Epailearen hitzetan, errektoreak «esplizitituki» adierazi zuen bere erabakia bi bilkura horietan: euskaraz egiteko aukera ez dagokiela ikasle guziei, euskara azkartua berezitasuna hautatu dutenei baizik. Ahozko aipamen hori erabaki administratibo irmo bat zela ebatzi du epaileak, eta Seaskaren kontrako erabakia hartu du.
Peio Jorajuria Seaskako lehendakariaren iritziz, epaileak «aitzakia tekniko bat» erabili du gaian ez sartzeko. «Bagenekien epaile batek estatuaren kontra jotzea biziki zaila zela, teknikoki kasik pikoan ginen baina perfektua izan behar da». Bere hitzetan, argi gelditu da afera ez dela bide judizialetik konponduko. «Erabakia politikoa zen, eta erantzun politikoa izanen du». Ikastolen elkarteak desobedientziarako deia egin zien irakasleei, eta horretarako prestatzen ari direla jakinarazi du Jorajuriak; ondoko egunetan gurasoen erantzun bat ere izanen dela iragarri du
Hiru dokumentu
Seaskak urteak daramatza azterketak euskaraz egiteko eskubidea aldarrikatzen. Azkenaldian, ekintzak biderkatu dituzte, Frantziako Hezkuntza ministerioaren jarrera aldatzeko asmoz. Funtsean, hiru dokumentuk berresten dute Seaskaren eskaera. Batetik, Frantziako Hezkuntza Kodeak, 121-3 artikuluan; bestetik, EEPk, ministerioak eta Seaskak 2019an izenpetutako hitzarmenak; eta, azkenik, joan den abenduan hizkuntza gutxituen irakaskuntzari buruz publikatu zuten zirkularrak. Brebetan eta baxoan proba batzuk euskaraz egiteko aukera aipatzen da azken horretan.
Azken hilabeteetan protesta bat baino gehiago egin dituzte guraso, ikasle eta irakasleek azterketak euskaraz egiteko eskubidea aldarrikatzeko. Otsailean giza katea egin zuten Baionan eta 1.500 pertsona bildu zituzten ikasleen hizkuntza eskubideen alde. Apirilean EEPren bulegoetara sartu ziren, eta akademia ikuskaritza Ipar Euskal Herrian diren hiru egoitza okupatu zituzten. Ondoko asteak ere mugituak izanen direla aurreikusi liteke.
