Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak gaur kaleratu ditu itxaron-zerrenden inguruko zenbait datu. Eusko Legebiltzarraren aginduz, sei hilabetean behin plazaratu behar ditu Osakidetzaren zerbitzuen inguruko datuak. Iazko azaroan eman zuen azken txostena, eta maiatzean dagokio hurrengoa. Hala ere, gaur eman ditu datu batzuk, EAEko Arartekoak urteko txostena aurkeztu duen egun berean. Manuel Lezertua herri defendatzaileak gaur bertan jakinarazi duenez, osasun zerbitzuarekin lotutako %70 kexa gehiago jaso ditu urtebetean, gehienak itxaron-zerrenda luzeek eraginda. Osasun Saila, ostera, pozik azaldu da Osakidetzako itxaronaldiak laburtzea lortu dutelako.
Gaur emandako datuen erreferentzia gisa 2025eko martxoaren 31 hartu dute. Alberto Martinez buru duen sailak baietsi du oro har itxaron-zerrenda guztiak murriztea lortu dutela, eta gaur egun 60 egunetik beherakoak direla, bai kirurgian, bai espezialisten kontsultetan, baita proba osagarrietan ere.
Ebakuntza kirurgikoei dagokienez, pazienteek 56,4 egun egon behar izaten dute zain, batez beste. Iazko azaroan kaleratutako txostenean, itxaronaldia oso parekoa zen, 56,7 egunekoa. Horrekin batera, kirurgia prozeduren deribazioak ere gutxitu dituztela esan du Osasun Sailak. Zehazki, %57 gutxitu dira Osakidetzak itunduta dauzkan ospitale pribatuetarako deribazioak. 2024ko uztailetik 2025eko martxora bitarteko datuen alderaketa egin dute.
Espezialisten kontsultak
Arreta espezializatuko kontsulta baterako batez besteko itxaronaldia 52,4 egunekoa da orain. Duela urtebeteko datuarekin alderatu dute —70,2 egun—. Dena dela, iazko azaroan itxaronaldia jada 57,7 egunekoa zen.
Proba osagarriei dagokienez, gaur egungo batez besteko atzerapena 35,27 egunekoa dela ere azaldu dute, Osasun Sailak erronka gisa bere buruari jarritako 45 eguneko helburuaren oso azpitik. Iazko azaroan, 37,5 egunekoa zen itxaronaldia.
Era berean, Osakidetzako erresonantzia magnetikoetarako itxaron-zerrendek beheranzko joerari eutsi diotela nabarmendu dute. Iazko abendutik datu hauek eman dituzte: 42.071 proba egin gabe zeuden orduan, eta martxoaren 31n, aitzitik, 38.527 zeuden egiteke. Beherakadarik handiena azken bi hilabeteotan izan dela erantsi dute.
Lurraldeei begira, Araban eta Bizkaian izan da beheranzko joera martxora arte, eta Gipuzkoan, ostera, urtarrilera arte. Izan ere, Gipuzkoan igoera izan du aurtengo otsailean eta martxoan, hilaren hasieran erradiodiagnostikoko ekipoetako batek huts egin duelako.
Ikusi gehiago
«Gardentasun falta»
Osasun alorrean aritzen diren zenbait sindikatuk, alderdi politikok eta herri plataformak «gardentasun falta» leporatu izan diote Osasun Sailari, eta behin baino gehiagotan salatu dute datu gehienak hedabideen bidez jasotzen dituztela. Horrekin batera, datuak emateko orduan Osasun Sailak erabiltzen dituen irizpideak kritikatu izan dituzte eragileek. EH Bilduko legebiltzarkide Rebeka Uberak, esaterako, duela aste batzuk salatu zuenez, «hainbat praxi erabiltzen dira itxaron-zerrendak hobetu direla irudikatzeko».
Lehen mailako arretari buruzko datuak jarri zituen horren erakusle. Gaur ez dute datu hori eman, baina azaroko datuen arabera, lehen mailako arretan kontsulta bat izateko itxaronaldia 1,7 egunekoa zen batez beste. Uberak iradoki zuen mediana neurgailu hobea dela batezbestekoa baino: «Agian mediana eskatu beharko genuke, muturrak kentzen dituelako eta egunerokoaren errealitate zehatzagoa emango ligukeelako». Barakaldo-Sestaoko ESI erakunde sanitario integratuaren kasua jarri zuten mahai gainean hori irudikatzeko. Han, ospitaleetako kontsultetan batez besteko itxaronaldia 92 egunekoa da.
Beste praxi baten berri eman zuen OPA Osasun Publikoa Aurrera herri plataformako Mireia Saizek: «Espezialistak jarraipena egiteko hitzorduak atzeratzen dituzte, eta lehen kontsultak ugaritu. Itxaron-zerrenden datuetan lehen kontsultak hartzen dira kontuan, eta ez jarraipen hitzorduak».
