«Onartezina da gure herrian libreki ezin bizitzea»

Hamabi hilabeteko presondegi zigorra, gibelapenarekin. Hori da Frantziako Estatuko lurraldean egoteko debekua urratzeagatik Baionako prokuradoreak Oier Oaeuskal preso ohiari (Donostia, 1984) egin dion zigor proposamena. Amaia Rekarte abokatuaren deia jaso berri zuen, atzo goizean, BERRIAri erantzun dionean. Bihar du hitzordua prokuradorearen bulegoan, eta bere horretan, zigor proposamena ukatzea erabaki du; baina, baliteke azken orduan zigor arinago bat proposatzea. Edozein gisaz, «konbentzitua» da Oa: bere kasua konpontzeko eta aurrekari bat sortzeko aukera errealak ikusten ditu. Hamar urteren ondotik, bizitza «normal» batera itzuli nahiko luke.

2012an atxilotu zintuzten Angelun.

Lau urteko presondegi zigorra eta Frantziako Estatuko lurraldean egoteko debekua ezarri zizkidaten. Espainiak nire kontrako euroagindua bidali zuen, Segiko kide izateagatik, baina Versailleseko epaile batek ukatu zuen. Kondena bete nuenean egoerakontrajarri batean aurkitu ziren: Frantziatik kanporatu nahi ninduten, baina, nire Espainiaratzea ukatua zutenez, Parisko eremuan asignatu ninduten. Zenbait hilabete han iragan nituen, eta espainiarrek nire dosierra itxi zutenean kanporatu ninduten.

Berriz Larresorora itzultzeko erabakia hartu zenuen, jakinik legez kanpokoa zela.

Euskal herritar gisa Euskal Herrian nahi dudan lekuan bizitzeko eskubidea eta zilegitasuna ditut. Hala bizi nuen, eta hala bizi dut. Hala ere, debekua erregularizatzeko urratsa egin nuen, bi aldiz, helegite baten bidez: bietan erantzuna ezezkoa izan zen. Lehen aldian erran zuten ez nintzela damutzen, betiko logikan segitzen nuela, ETA ez zela oraindik desagertu eta abar. Bigarrenean, ez nuela elementu berririk aurkeztu.

Zu Donostian, familia Larresoron.

Familia bizia oso pisutsua bilakatzen ari zen. Normaltasunez elkartzeko ezintasun horrek anitzetan eragiten zuen espetxean nengoenean baino antsietate eta ezinegon handiagoa. Egoera hain pisu bilakatu zen, denok bareago eta seguruago egoteko Donostiatik Larresorora joatea erabaki genuen, arrisku guziak geure eginez. Gaur egun, ez dut batere dolu erabaki hura hartu izana. Frantziako justizian bada kontraesan bat: helegitea ezartzeko elementu berriak aurkezteko eskatzen zidaten, baina lurralde debekua hautsi gabe, ez duzu elementu berririk aurkezteko. Pentsatzen dut orain aukera gehiago izanen dudala debekua kentzeko.

Zer bizi eraman duzu Larresorora itzuli zarenetik?

Edozein pertsonak bezala, bizitza normala egin dut. Hainbesteraino, non atxilotua izan naizenean jendea harritua izan den. Ez zekiten debekua nuenik, egunerokoan ikusten baininduten naturaltasunez bizitzen. Baionako Etxepare lizeoko barnetegian hasi nintzen lanean, lan kontratua nuen, inposak ordaintzen nituen, gizarte segurantza nuen, bankuan kontu bat nuen, autoa nire izenean nuen... Ikastolako guraso gisa inplikatu izan naiz, herriko kirol eta kultur elkarteetan ere parte hartze iraunkorra izan dut.

Nola iragan zen atxiloketa?

Drogen aurkako errepide kontrol arrunt batean gelditu ninduten. Dokumentazioa galdetu, eta Fijait, terroriste jo zuen jendarmearen ordenagailuan; urduri jarri zen. Ni lasai nintzen. Galdetzen zidan ea beste aldiren batean gertatu zitzaidan; erran nion ez zela lehen aldia kontrolatzen nindutela, eta orain arte joaten utzi nindutela. Hasieran uste nuen libre utziko nindutela, baina Baionako komisariara eraman ninduten. Biziki kexu nintzen, iraganeko mamu guziak berriz dantzan jarri zitzaizkidan, familia eta haurren kudeaketari pentsatzen ari nintzen... biziki desproportzionatua atzematen nuen. Momentu batean kalapita ere izan nuen, momentu oro nigana zuzentzen ari zirelako terrorista izendatuz. Erran nien aski zela, ez ginela terroristak, herri zapaldu baten defentsa legitimoa egin genuela, ez garela gure ideia politikoak inposatzeko borrokan aritu.

Aske utzi zintuzten, eta, geroztik, Zugarramurdin bizi zara.

Atxilotu eta kanporatu nindutenean, berriz gogoetatzen hasi ginen ea zer egin: familia guzia Donostiara, ni bakarrik, lanarekin zer egin... dena berrikusten. Eta bat-batean, sekulako elkartasun erreakzioa izan zen gure ingurunean. Oso eskertuak izan ginen. Kanboko ikastolan ditugu haurrak, eta, bertan bada laguntzaile bat zugarramurdiarra; proposatu zigun familiako etxe bat bazutela guri uzteko moduan. Handik Larresorora 15 minutu dira autoz, eta familia elkartzeko errazten zuen. Bestalde, Etxepare lizeoko administrazio kontseiluak erabaki zuen telelanean zeregin batzuk egiten ahal nituela, eta, ni ados banintzen, lan kontratua atxikitzea. Sekulako keinua iruditu zait. Arnasa eta lasaitasun ikaragarria ekarri dizkit.

Bihar duzu hitzordua prokuradorearen aitzinean. Nola hartu duzu zigor proposamena?

Bere horretan atxikitzen bada, probokazio bat da. Izan zitekeen abisu bat, isun bat... azkenean gogor jotzen dute. Larunbatean joera politiko guzietako herritarrek izenpetu duten sinadura bilketa bat aurkeztu zuten Larresoron. Uste dut, herri honek epaitu banau, larunbatean ikusi dela absolbitu nautela. Lurralde debekua ere norabide berean joan behar da. Herri honek erabaki du gatazkaren konponbidean orrialde bat itzuli behar dela. Batzuk tematzen dira Paristik eta Madrildik gure herria iraganeko ikuspegietan katramilatzen. Onartezina da.

Zigorra ez duzu onartuko?

Hori bada, ez. Erabakia jaso orduko argi izan dut. Hain da desproportzionala, onartezin da. Ikusita jendeak izan duen erreakzioa, pentsatzen dut gai hau konpontzeko aukera errealak badirela. Konbentzitua naiz lortuko dugula egoera hau itzularazten, eta aurrekari bat ezartzen beste askoren egoera ere konpontze bidean jartzeko. Ez naiz pertsona bakarra egoera honetan dagoena. Azken hilabeteetan izan dira Igor Uriarte urruñarra eta Jon Irazola hazpandarra atxilotuak izan direnak, eta antzeko prozedura judizial batean direnak. Baina, horiez gain, ehunka euskal herritar badira debekua dutenak. Bilkura batera joateko, familia bazkari batean elkartu edo Herri Urratsera joateko aukerarik ez dutenak. Onartezina da gure herrian libreki ezin bizitzea, eta bada garaia horrelako gauzak amaitzeko.