Hain zuzen, gaur dira hogei urte egun horretatik, eta, Guardia Zibilaren kapitainak hasieran hala sinetsi bazuen ere, soldaduak ez ziren NBEk bidalitakoak, eta egun hartan ez zen erreferendumik egin; Zuzen ekintza taldeko kideak ziren, eta hura izan zen taldearen lehen ekintza.
Guardia Zibileko kapitaina, militarrez mozorrotutako ekintzaileei agur militarra egiten. JOXE LACALLE
Nekane Dominguez eta Gorka Lizeaga izan ziren protesta eta talde hartan aritutako bi. Lizeagak horrela gogoratzen du gertatutakoa: «2011. urtean geundela irudikatzen genuen. NBEko soldadu batzuk zeuden erreferenduma babesteko. Euskal Herria gune desmilitarizatua zen, baina posible zen indar armatuak joatea. Horregatik etorri ziren NBEkoak; babes gisa. Orri bat zuten, Kefir Annan NBEko idazkari nagusiak sinatua, zigilu eta guzti. Militarrek ikusi zutenean indar armatu bat —Guardia Zibila— hara zihoala, geldiarazi egin zituzten». Agur militarra egin ondoren jabetu zen kapitaina gertatzen ari zenaz. Kuartelera deitu, eta ordu erdira zeuden Guardia Zibilaren dozena bat ibilgailu.
Zuzenen lehen ekintza publikoa izan arren, taldeak bazituen aurrekari batzuk; esaterako, euskal presoen aldeko dinamikan dozena bat ekintza egindakoa zen Presoekin Elkartasun Taldea, Lizeagak gogora dakarrenez: «Asmoa zen ez izatea aldarrikapen hutsa; ekintza zuzena, desobedientzia erabiltzea baizik. Adibidez, presoen arloan, horien bila joatea».
Olentzero aurrekari
Testuinguru horretan egin zituzten protesta irudimentsu batzuk: adibidez, Algecirasko espetxean (Espainia). Hura zen euskal presoak zeuden kartzelarik urrutiena; Olentzero joan zen haien bila, presoak Euskal Herriratzera: «Horrekin aldarrikatu nahi zen presoek Euskal Herrian egon behar zutela, baina, beste batetik, ez genuela zain geratu behar estatuek zer egingo; gu herri gisa presoen bila joaten baginen, ekarriko genituela. Sinesten genuen posible zela».
Ziklo horren azken ekintza izan zen Olentzero eta Bizarzuri Villepinteko kartzelako hormetara igotzea, 2000ko Gabonetan —bi urte geroago, La Santeko presondegi barrura sartzea lortu zuten, orduan ere Olentzeroz eta Bizarzuriz jantzita—. Ekintza talde bat izateari utzi eta mugimendu desobediente bihurtu nahi izan zuten, eta hausnarketa prozesu bat gauzatu zuten 2000ko gabonetatik aurrera. Hilabetetako prozesu horren emaitza izan zen Zuzen ekintza taldea, Presoekin Elkartasun Taldetik sortua; 2001eko uztailaren 18an eman zuten taldea ezagutzera, indarkeriarik ez aktiboaren aldeko hautua eginda.
Aldarrikapenen ikuspegia ere zabaldu zuten; presoen arloan soilik aritzen ziren lehen, eta presoen eskubideen, euskararen eta autodeterminazioaren alde ere hasi ziren. «Ikusi genuen eskubideen aldeko esparruan sartzen zirela autodeterminazioa eta euskara». Garai hartan, kontaktuan zeuden demoen mugimenduarekin, eta haiek ere lantzen zituzten esparru horiek. «Influentzia handia izan ziren hiru lan ildo horiek jorratzeko», Lizeagak gogoan duenez, eta elkarren ekintzetan hartzen zuten parte. «Ikusi genuen demoena adibide on bat zela beste gai batzuetan sartzeko».
«Lubakien» artean
Dominguezek gogoan ditu garai hartako helburuak eta filosofia: «Gure ametsa zen Euskal Herrian zabaltzea, eta taldeak sortzea, autonomiaz». Eta, zabalkunde horretarako, desobedientzia zibila zen gakoa: «Kartzelak ez betetzea zen asmoa. Desobedientzia zibila nahiko zaharra da, eta, ildo horretatik, pentsatu genuen ekintza deigarriak egitea, positiboak. Jendea erakartzea zen helburua». Bat dator Lizeaga: «Esaten genuen irribarre batekin askoz errazago sartzen diozula zure mezua alde ez dagoen bati, ekintza bortitz batekin baino. Garai horietan dena ziren lubakiak; gurea ez zen lubaki bat, ez zihoan inoren kontra».
Zuzen ekintza taldeko kideak, tartean Olentzero eta Bizar Zuri daudela, Poissyko kartzelako hormetako batera igota, 2003ko abenduaren 20an. ELI GOROSTEGI
Hori horrela, haien hipotesia zen gizartea ez zela «punta batetik bestera» aldatu behar: «Lortu behar genuen bakoitzak, zegoen tokitik, urrats bat egitea: oso kontra zeudenak kontra egotea, kontra zeudenek onartzea, neutro zeudenak alde jartzea...». Horretarako, ekintza zuzen ez-bortitza hartzen zuten gakotzat. «Euskal Herrian desobedientzia zibilaren tradizio luzea zegoen; Itoizko solidarioetatik, beraien egiteko modua; demoetatik, haien filosofia. Azkenean, guk ez genuen ezer asmatu», erantsi du Lizeagak.
Taldeak bere bidea egin zuen, hiru aldarrikapenen inguruko mobilizazioak uztartuz; ekintza bakoitza garaiz prestatuz, bai komunikatiboki, bai aholku juridikoekin. «Aurrez joaten ginen lekura, ikustera nola zeuden gauzak, nola egin, nola jarri...». Baina batzuek seme-alabak izan zituzten, gazteagoen artean ez zegoen erreleborik, eta taldekideak aurrekari penalak pilatzen hasi ziren. 2005 arte egon ziren jardunean.
