Nafarroako ekonomiaren lemazaina

Duela hamar urte agertu zen politikan Manu Aierdi, oharkabean, eta, bere zoritxarrerako, atzeko atetik utzi beharko du Nafarroako Gobernua. Abenduaren 14an, erabat ezustean hartu zuen Espainiako Auzitegi Gorenak Davalor auzian bere aurkako auzi judiziala ireki izana, baina aurreko legealdiaren amaieran UPNk ohartarazia zion Sodenaren gaineko kereila judiziala aurkezteko asmoa zuela. Apustu politiko argia zen eskuineko alderdiarena: ahalegin txikia eginda emaitza oso errentagarria lortzeko aukera; Geroa Bain pisu handia duen pertsona bat kargutik kentzeko eta Nafarroako Gobernua higatzeko aukera zuen, alegia.

Manu Aierdi Olaizola 1967ko urtarrilaren 13an sortu zen, Donostian (Gipuzkoa). Ekonomia eta Enpresen Administrazio ikasketak amaitu ondoren, 24 urtez buru-belarri ibili zen enpresaren munduan, eraikuntzaren eta obra publikoen arloan. Politikara jauzi egin aurretik, hamar urtez Arian enpresaren finantza zuzendari izan zen, 2001etik 2011ra. Azken urte horietan, enpresaren ordezkari jardun zuen Txinan. Gerora, kontseilari gisa, Txinako ordezkaritzekin izandako bidaia eta topaketetan txineraz hitz egin izan du. Euskaraz eta gazteleraz ez ezik, ingelesez eta frantsesez ere moldatzen da, eta apur bat alemanez.

2011ren hasieran, Nafarroa Bai koalizioaren hondarreko prentsaurrekoetan agertu zen Manu Aierdi. Ez zen hasiera erraza izan. EA koaliziotik kanporatua izan zen, eta 2011n zerrendetan sartu zen Aierdi, EAJren ordezkari gisa. Garai berean, Napar Buru Batzarreko presidente izendatu zuten, eta jeltzaleen buruzagi gorena izan zen Nafarroan, gobernuko presidenteordetza hartu arte, 2015ean. 2012ko udan, Aralarrek parlamentu taldetik kanporatu zituen Aierdi eta Patxi Leuza, koalizio ituna hautsi zutelakoan, eta, legealdi amaierara arte, atxiki gabeko legebiltzarkide gisa jardun zuen.

Haustura hark parlamentuko jarduera baldintzatu zuen, eta, hala ere, Yolanda Barcinaren legealdia polemikaz betea izan zen, eta izan zuen Aierdik gai ekonomikoetan nabarmentzeko aukera. Batik bat, Nafarroako Kutxaren auzian, eta Idoia Nieves Ogasuneko zuzendari ohiak Lourdes Goikoetxearen aurka egindako salaketetan eta horren ondorioz irekitako ikerketa batzordean. Aierdik, oposizioko gainerako taldeen moduan, presio egin zuen, «ardura politikoak irmo aldarrikatuz», Barcinaren dimisioaren alde eginez eta hauteskundeak aurreratzeko eskatuz.

Akaso, ahalegin berezi hark etsaiak sortu dizkio. Lourdes Goikoetxeak berak gerora nabarmendu du polemika hartan «politikaren aurpegirik doilorrena» ikusi zuela, eta beretzat gurutze bide izan zen hartatik pasarazi zutenetako bat izan zela Aierdi. Pasadizo horrek islatzen du UPNren ingurunean oroimenean iltzatua dutela afera hura. Politikoki eta judizialki ezerezean geratuagatik, Aierdiri orain gertatutakoa bumeran bat izan dela aipatu dute egunotan.

Bost urte eta erdi gobernuan

2015ean, gobernua izendatu berri, Uxue Barkosek gobernuaren lema ekonomikoa eman zion Aierdiri. Haren gain geratu zen azpiegituren eta garapen ekonomikoaren ardura, eta pisu ekonomiko handiko erabakiguneak haren ardurapean izan ziren. Enpresen mundutik etorria da, teknikari profila du, eta ezin zaio ukatu bere eremuko gaiak zehatz-mehatz kontrolatzen dituela.

Aierdiren arrakasta nagusia egungo planifikazio ekonomikoaren oinarriak jartzea izan da. Izan ere, Moderna plan estrategikoak porrot egin ondotik, murrizketek eta krisiak erabat menperaturik, Barcinaren gobernuak alboratu egin zuen planifikazio ekonomikoa. Aierdiren gidaritzapean, lehenik Nafarroaren diagnostikoa egin, eta RIS3 espezializazio adimentsuaren estrategia bultzatu zuen gero, beste gobernantza eredu bat ezarriz. Eredu horrek bidea egin du bost urteotan, eta, adibidez, Europako Batasuneko funtsak banatuko diren honetan, egindako bide horrek leku onean utzi du Nafarroa. Besteak beste, energia plan berria bultzatu du, eta energia berriztagarrien aldeko apustu irmoa egin.

Beste lorpenen artean daude Noaingo aireportua Europarekin lotzea eta Lufthansa konpainiaren hegaldiak erakartzea, eta parlamentuan aho bizarrik gabe nabarmentzea Nafarroako errepideen finantzaketa eredua aldatu beharra dagoela, mantentze lanen defizita handia delako.

Alta, haren kudeaketak izan du kontrako erreakziorik ere. Nabarmenena AHTarena da. Politikan sartu zenetik, apustu irmoa egin du Aierdik trenaren alde, eta, urteotan azpiegitura hori aurrera ateratzeko finantzaketa arazoak egon badira ere, aurreko legealdian urratsak egin zituen trenaren proiektuak aurrera egin zezan; besteak beste, EAEko trenbidearen lotura bilatuz. Halaber, beste proiektu polemikoa Aroztegia izan da. Aierdi bera bertaratu zen egitasmoa defenditzera. Azken urteotan sortu izan diren deslokalizazioei eta lan gatazkei beste norabide bat emateko gauza ez da izan, ordea; TRW eta Siemens Gamesaren kasuetan, esaterako.

Alta, kargua hartu eta gutxira, bere hanka sartze politiko nagusia egin zuen: Davalor. Aierdik hamaika bider azaldu izan ditu Sodena arrisku kapitaleko sozietateak 2015etik 2017ra eginiko urratsak, eta argudiatu du ez zela gutizia bat izan. Aitortu du bazekiela enpresa larri zegoela, baina inbertitzaileak bazituela eta, bazkide pribatuen artean orotara hamabost milioi euro biltzea lortuz gero, enplegu asko sortzeko potentziala zuela. Sodenak berezko du arrisku ekonomikoa hartzea; hori da haren zeregina: Nafarroako Kontuen Ganberaren arabera, UPNren garaian, 2002tik 2013ra, 37 proiektutik 26tan «ez ziren bete negozio irizpideak».

UPNri berdin zaio hori guztia, iraganeko zorrak kitatzeko aukera badu. Arrisku ekonomikoa politikoarekin nahastea izan da Aierdiren bekatua, eta UPNk ez dio barkatu. Orain, gobernuan utzitako hutsunea betetzea izango da Geroa Bairen zeregina. Aierdik, berriz, bere burua defenditu beharko du Davalor auzian, eta, ondoren, ikusteko dago enpresa mundura itzuliko den edo politikan jarraituko ote duen, bigarren lerroan. Ziklo bat itxi zaiola nabarmendu du Manu Aierdik.