Milaka ahots, presoak etxeratzeko

Milaka pertsona batu dira Baionan, Ez dadila historia errepikatu. Orain presoak lelopean, Frantziari eskatzeko abia dezala euskal presoak etxeratzeko bidea. Salatu dute terrorismoaren kontrako Frantziako ministerio publikoaren jarrera «bakearen kontrakoa» dela, eta hori aldatzeko eskatu diote Parisko gobernuari. Bereziki azpimarratu dute Jakes Esnalen, Frederic Haranburu Xistor-en eta Ion Paroten kasua: «Pertsona horiek preso atxikitzea heriotza zigorrera kondenatzea da», salatu dute Anaiz Funosas Bake Bideko presidenteak eta Mixel Berhokoirigoin bakegileak. «Etxean eta bizirik nahi ditugu, eta horretarako borrokatuko gara». Martxoaren 13an emanen dute Esnalek baldintzapean aske geratzeko egin eskaerari buruzko erabakia.

Ipar Euskal Herriko hautetsi talde zabal batekeman zion babesa atzoko mobilizazioari. Han ziren, besteak beste, Jean Rene Etxegarai Euskal Elkargoko lehendakaria, Max Brisson (LR) eta Frederique Espagnac (PS) Pirinio Atlantikoetako senatariak, Vincent Bru Modemeko diputatua eta EH Baiko ordezkariak. Ipar Euskal Herriko eragile politiko, sozial eta sindikal andanak ere parte hartu du. Gazte talde batek eraman du pankarta nagusia. «Lehengo belaunaldiek bezala, borrokan segitu nahi dugu. Ez dugu oraindik konponbiderik ukan. Parisek gure mezua entzun behar du, aitzinera joateko», azaldu du Zibel Dameztoi dantzariak.

«Euskal presoak etxera» oihuen artean egin dute Lauga gelatik Errepublika plazarainoko ibilbidea. Funosasek eta Berhokoirigoinek adierazi dute Parisekin izandako bi urteko elkarrizketen ondotik salbuespen neurriak «kasik bukatuak» direla, baina deitoratu dute haien solaskideek uste dutela prozesuaren bukaerara helduak direla. «Salbuespen neurrien eta bortizkeria politikoaren bukaera ez dira bake iraunkorrerako eta elkarbizitzarako baldintza bakarrak».

Hemendik aitzina beste etapa bat hasi behar dela erran dute,terrorismoaren kontrako Frantziako ministerio publikoa jomugan jarrita. Salatu dute haren jarrera «lurralde oso batek exijitzen duen bakearen kontrakoa» dela. «Euskal Herriko testuinguru politiko berria kontuan hartzen hasi diren epaileek baldintzapeko askatasunak onartu dituzte. Ez dugu ministerio publikoa gehiago ikusi nahi erabaki horiek kolokan ezartzen».

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak maiatzean Miarritzen (Lapurdi) errandakoak ere aipatu dituzte. «Ez ditugu hitz horiek pasatzen utziko, eta galdera bat ere egiten dugu: nola egiten da historia errepika ez dadin? 2020a hitz horiek ekintza bilakatzeko urtea izan beharko da».

Hartutako engaiamendua berretsiz bukatu nahi izan dute: bake prozesua elikatzea, presoen gaiari konponbide osoa eta behin betikoa ematea, eta biktimei kalterik ez eragitea. «Iraganeko sufrimenduak ezin dira etorkizuneko traba izan. Biktimak errespetatzeko modu onena historia ez errepikatzeko egin behar den guztia egitea baita».

Justizia trantsizionala

Kotte Ezenarro eta Maider Behotegi Euskal Elkargoko lehendakariordeek hartu dute hitza hautetsien izenean. Ohartarazi dute munduan izan diren gatazken konponbiderako mekanismo guziek ahalbidetu dutela prozedura berritzaileen bidez presoen askatzea, eta adierazi dute Euskal Herrian ere gisa horretako neurriak behar direla. «Bigarren fase horrek preso guziei kartzela ez den beste perspektiba bat eskainiko die». Macronen hitzak gogora ekarri dituzte hautetsiek ere, hark erran bezala historia errepika ez dadin hitzetatik ekintzetara pasatzeko eskatuta.