«Lurralde krisia da orain Europan dagoen krisi garrantzitsuena»

Gaur izango du bere lehen mitina Xabier Isasik (Bilbo, 1956). Jendaurrean hitz egiteko ohitura duela dio, baina ez du menderatzen politikarien hizkera, ez du gustuko. Leloak errepikatu baino, nahiago du iritziak trukatzea, errespetuz eta soseguz. Psikologian doktorea da, eta EHUko irakaslea. Isasiren ibilbidea herrigintzarekin lotuta egon da: UEUko buru lehenengo, eta Gaindegia Euskal Herriko ekonomia eta gizarte garapenerako behategiko lehendakari azken urteetan. Oso ondo ezagutzen duen leku batean izan da BERRIArekin: Martin Ugalde kultur parkean.

Kanpaina gogorra izango da Gipuzkoan, oposizioak Bilduren aurka duen jarreragatik. Hauteskundeak test moduko bat izango dira?

Saiatuko dira Gipuzkoako kudeaketaren inguruko eztabaida planteatzen. Baina ez nago ados sinplifikazio horrekin. Eztabaida faltsua da. Kalean ez dago horrenbesteko tentsiorik. Gu sinetsita gaude ziklo baten amaieran eta ziklo berri baten hasieran gaudela. Eta garai berrirako eredu berri bat ekarri dugula. Horrela ikusten dute herritarrek, eta orain ez bada, aurrerago haiek ere ikusiko dute horrela dela.

Nola ikusten duzu EAJ? EH Bilduren botoak erakartzera ala bereak ez galtzera aterako da Gipuzkoan?

Urkulluren inguruan eta Bizkaitik planteatu dute kanpaina. Oso sendoa, eta botoetan irabazteko. Horretarako, boto kopuru gehiena ziurtatu beharko dute Bizkaian. Gipuzkoako botoak eta Arabakoak Bizkaikoak osatzeko behar dituzte. Gipuzkoan foru eta udal hauteskundeetarako egin zuten apustua —Batu Gaitezen— gaizki atera zitzaien, eta konturatu dira bide horretatik ez dutela jarraitzerik. Horregatik, gugandik aldenduko dira, beren betiko espazioari eusteko.

Enpresak kexu dira finantzaketa iturriak itxita daudelako eta diru laguntzarik ez dagoelako. Zein proposamen duzue ekonomia suspertzeko?

Bistan da orain kaudimen falta eta altxortegi arazoak dituztela enpresetan finantza entitateen gabeziengatik, baina ezin dugu ahaztu hemen, duela lau urte, krisia piztu zenean izan zen eztabaida oso demagogikoa izan zela. Eta Kutxen bat egiteaz ari naiz. Erantzukizunak eskatu beharko genituzke. Interes politikoen arabera atzeratu egin zuten bat egitea, ezinbestekoa eta bete beharrekoa izan den arte. Eta halakoxea izan da azkenean. Erakunde publikoetan, berriz, murrizketak egin behar dira. Pribilejioak murriztu behar dira. Identifikatu behar dira non dauden soberan dauden gastuak. Baina horrekin ez da nahikoa. Zerga politika aldatu behar da erakunde publikoetako diru sarrerak bermatzeko. Iruzurrari aurre egin behar zaio, eta aberastasun handien gaineko zerga eta progresibitatea ezarri behar dira.

Enplegua sustatzeko planik ez duzuela leporatu izan zaizue.

Guk diogu enplegua banatu behar dela. Bazterketa sozialak, garestia izateaz gainera, gurpil zoro bat eragiten du: zenbat eta jende gehiago egoera horretan egon, orduan eta kontsumo, ekarpen eta zerga gutxiago. Ahalegina egin behar dugu lana banatzeko, lehenengo eta behin, lanorduak jaitsiz. Integratu behar da ahalik eta jende gehiena lan merkatura. Jende hori sare produktiboan eta kontsumo sarean sartu behar da —bide batez, gastu soziala murriztu egiten da—. Kalitatezko enplegua behar da; ikerkuntzan eta berrikuntzan inbertsioak egin behar dira; izaera horretako lanak sustatu behar dira; esportazioak areagotu behar dira, eta tokian tokiko garapena sustatu behar da.

Egungo eredua aldatu behar dela diozue. Ez dirudi beste alderdiak zuen proposamenak babesteko prest daudenik.

Gure proposamenak onartuak izango dira zentzuzkoak direlako. Beste aukerarik ez dagoelako. Kanpaina honetan entzuten ari gara ikuspegi sozialetik murrizketarik ez dutela egingo hezkuntzan, osasunean, gizarte zerbitzuetan... Baina gu izan gara lehenak aldarrikatzen justizia soziala. Gu izan gara lehenak eredu berri batera jo behar dugula esan dugunak. Esan egiten dute gurekin ez dutela akordiorik egingo. Hobe lukete isilik egotea. Hori esaten dute Eusko Jaurlaritza jartzen dutelako helburu bakar. Gobernuan egon edo ez, guk parlamentari talde sendoa izango dugu, eta lau urte izango ditugu gure proposamenak egiteko. Lau urte hauek oso garrantzitsuak izango dira. Hemen dena ez da ekonomia. Orain Europan dagoen krisi garrantzitsuena lurralde krisia da: Flandria, Eskozia, Katalunia... Eurogunean Greziarekin gertatzen dena lurralde krisia da, ez baitago ulertzerik Europa Greziarik gabe. Beraz, lurraldeen gaineko eztabaidak indar handia hartuko du datozen urteetan.

Independentzia aldarrikatzen duzue, baina zehaztasun falta leporatzen zaizue.

Independentzia prozesua planifikagarria da? Ez dut uste. Independentziara bidean gure aurreneko konpromisoa izan behar da ziklo bat itxi eta berriari hasiera ematea. Eta horretarako printzipioak adostu ditugu. Hemendik aurrera politikaren bidetik joango gara, eta Euskal Herrian dauden egitura eta antolakunde guztiak erabiliko ditugu norabide berean. Ziklo berriari ekiteko guk gorpuztu behar dugu koalizioak metatu duen indar politikoa.

Eta zer proposatuko duzue?

Indar korrelazioen arabera. Herri proiektu bat gauzatu ahal izateko oinarrizko printzipioa da adostasuna. Baina eraginkorrak izateko osatu behar dugu alternatiba politiko sendo bat. Eta hori da ziklo politiko berriaren aurreneko elementua. Lehenengo urratsa legebiltzarra independentistaz betetzea da, eta ez badugu lortzen, pentsatu beharko dugu independentziarako perspektiba atzeratu egingo dela. Oso lotuta dago independentziaren aldeko borroka EH Bilduk lortzen dituen emaitzekin eta lortzen duen barne kohesioarekin. Botoa eman edo ez zalantzan dauden independentistek pentsa dezatela. Aukera historikoa dugu aurrean. Boto kopuruen baitan dago datozen lau urteotan independentzia plana egon edo ez. Orain tokatzen zaiguna da langa zabaltzea eta tropelean sartzea.

Nazio aitortza eta erabakitzeko eskubidea dira EAJren proposamenaren ardatzak, eta data bat jarri du: 2015. Urrats bat izan daiteke?

Susmoa badut nazioarteko egoera ikusita eta hemengo emaitzen arabera bizkorrago plantea daitekeela independentziari buruzko eztabaida, bizkortu egingo dela independentismoa. Jeltzaleek jar dezatela mahai gainean plan hori. Baina 2015erako Eskozia independentea izan daiteke. Eta Katalunia hor dugu. Ulertuko litzateke EAJren proposamena urte horretan Kataluniak independentziarako prozesua abiatua izango balu? Badakigu ehun urteko alderdia dela EAJ eta koherentea dela diseinu hori bere ibilbidearekin, baina begiratu beharko genuke haren gerria, zeren eta nik uste dut gogortu egin zaiola. Oraingo dantzaldirako behar da gerria ondo mugitu. Mugimendu handiko legegintzaldia izango da.

Kanpainaurrean alderdiek ez duzue ia aipamenik egin konponbide prozesuari buruz. Zergatik?

Borroka politiko bat dago hor. Bahituta daukate sufrimendua. Bahituta dauzkate presoak. Mina sortzeko gaitasun hori gorde nahi dute gure kontra erabiltzeko. Ez dute hori konpondu nahi. Ez dute hitz egin nahi. Espainiako Estatuak beti erabili du sufrimendua Euskal Herriaren aurka, batzuetan besteena eta beste batzuetan beste batzuena. Horrek amaitu egin behar du. Ez da justiziazkoa, eta ez da etikoa. Gainera, prozesua luzatu egiten du. Ezin daiteke aurrera jo hori konpontzen ez bada. Ez dutela hitz egin nahi, ba guk hitz eginez konponduko dugu. Ez dugu beste biderik ezagutzen.