Barakaldoko hamabi herritar, gutxienez, preso eduki zituen Alemania naziak Bigarren Mundu Gerran antolatu zituen kontzentrazio esparruetan. Haien izenak berreskuratu dituzte Barakaldoko (Bizkaia) Alazne ikastetxeko ikasleek, eta gaur eguerdian omenaldia egin diete, stolpersteine oroigarriak jarrita lurrean. Hildakoen bizitokien inguruetan jarri dituzte.
Stolpersteine-k tupustarria esan nahi du alemanez. Gunter Demnig artistari otu zitzaion ideia, eta 1995ean hasi zen era horretako harriak jartzen kaleetan, bere kasa, inolako babes instituzionalik gabe, nazismoak hildako herritarrak oroitarazteko. Harri horiek koska bat altuago egoten dira, propio, estropezu egiterakoan memoria aktibatzeko.
Euskal Herrian, orain arte, Busturian bakarrik jarri izan dute halako tupustarri bat. Angel Lekuona, kontzentrazio esparru batean hildakoa, oroitarazteko jarri zuten, aurten bertan. Lekuonaren familiak sustatu zuen. Barakaldokoa, beraz, nazismoaren hildakoen inguruan halako ariketa bat egin den lehen aldia izan da. Eta berezia da, baita ere, eskola bateko ikasleek garatu dutelako, Jagoba Alvarez irakaslearen ekinbidez.
Hamabi izen, hamabi atari
Barakaldoko sei herritarren berri zuten, baina ikerketan zehar nazismoak hildako beste sei ezagutu dituzte: Eugenio Alarcia Obregon, Julian Aparicio Baranda, Luis Arranz Izquierdo, Juan Arregi Olano, Emilio Cuevas Alonso, Nicolas Martin Gonzalez, Jose Luis Mazo Samano, Demetrio Morales, Gerardo Moro, Segundo Rubianes Castroviejo, Felix Urrutia eta Martin Veiga Uzcati.
Haietatik zazpi behintzat Mauthausen-Gusen-eko kontzentrazio esparruan hil ziren: Mazo, 1942ko apirilaren 16an; Martin, 1941eko irilaren 4an; Alarcia, 1942ko urtarrilaren 2an; Aparicio, 1941eko azaroaren 21ean; Urrutia, 1941eko urtarrilaren 27an; Rubianes, 1941eko abenduaren 9an; eta Moro, 1942ko apirilaren 16an. Arranz, Cuevas, Arregi eta Morales askatu egin zituzten azkenean. Veigari zer gertatu zitzaion ez dute argitu ahal izan.
Barakaldoko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren babesa jaso du Alazne eskolako ikasleen ekintzak. Eta ekitaldian izan dira, gaur eguerdian, Josu Erkoreka Jaurlaritzako lehendakariordea eta Amaia del Campo Barakaldoko alkatea. Naziek hildako hamabi lagun horietako batzuen senideek ere parte hartu dute ekitaldian.
Gogora Institutuak egindako ikerketa baten arabera, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako 253 herritar gutxienez egon ziren nazien kontzentrazio esparruetan; hamar emakumezkoak ziren horietatik. Haietatik 113 hil ziren, gutxienez. Apenas ikertu da horien inguruan, eta haiei buruzko memoria ariketarik ere ez da ia proposatu Euskal Herrian orain berri arte.
